De Zeeuwse postkantoren van architect Joop Poley

Tijdens de zoektocht naar Zeeuwse postkantoren kwamen we vaak de naam van één bepaalde architect tegen: Joop Poley. Heel eerlijk gezegd hadden we nog nooit van hem gehoord. Hij is niet een van de grote Rijksbouwmeesters waarvan we de namen steeds weer tegenkomen. Uit de bijschriften bij de foto’s die we vinden lijkt het er op dat hij de architect was van een groot aantal postkantoren die in de zeventiger en tachtiger jaren in het postdistrict Middelburg geopend werden. We zouden van een bouwgolf onder zijn leiding kunnen spreken. Hij was niet de architect van de grote hoofdpostkantoren, we zien dat hij vooral voor de kleinere plaatsen postkantoren ontwierp. Wie was hij? Wat is zijn nalatenschap?

De bovenste foto is uit de PZC van 19 november 1996, de onderste foto vonden we in het jubileumboek van Bouwbedrijf  Van der Linde    Ir. J.D. Poley

Wie was Joop Poley

Joop Poley, voluit Ir. Johannes Dirk Poley, werd geboren in Kruiningen op 10 januari 1932, hij overleed in Nieuwegein op 13 maart 2009. Zijn hele werkzame leven was hij actief bij  het architecten- en stedebouwkundigenbureau Rothuizen, Van Doorn en ’t Hooft. Daar nam hij afscheid op vrijdag 22 november 1996 met een afscheidsreceptie in de Hervormde Kerk in zijn woonplaats Nisse.

In de PZC van 19 november 1996 lezen we een afscheidsinterview met verslaggeefster Caroline Moerland heeft. Zijn vader was aannemer, dus de wereld van het bouwen had hij van huis uit meegekregen. Na de middelbare school ging hij bouwkunde studeren aan de toenmalige Technische Hogeschool in Delft. Na een diensttijd van 21 maanden solliciteerde hij bij de Goese vestiging van Rothuizen en  ’t Hooft, dat hij kende uit zijn stagetijd. Een bijkomend motief was dat zijn vrouw en hij graag weer terug wilden naar Zuid-Beveland. In zijn begintijd (jaren zestig) maakte hij vooral uitbreidingsplannen voor gemeenten en ontwierp hij bejaardentehuizen. De gebouwen die hij tekende waren kenmerken voor Nederland in de wederopbouw, hij ziet zelf ook de beperkingen van sommige creaties. “Achteraf zeg je weleens: Dat hebben we toen niet mooi gedaan.” Hij constateert dat het dus ook niet erg is als één van je gebouwen wordt gesloopt. Maar liever ziet hij renovatie of herbestemming. Hij vertelt dat hij ook met veel liefde heeft gewerkt aan de restauratie van een groot aantal Zeeuwse kerken.

Dat betekende vooral veel regelen, weinig zelf scheppen. Na een inventarisatie van de gebreken werd een bestek gemaakt waarmee een aannemer aan de slag kon. Maar hij hield van het geregel en vooral het contact met heel veel verschillende mensen wat daaruit voortkwam. Hij voelde zich dan ook vaak meer manager dan ontwerper. Hij beseft dat zijn ontwerpen niet snel eeuwigheidswaarde zullen krijgen.

In het jubileumboek van het bouwbedrijf J. van der Linde2) komen we nog een interview met hem tegen. Hij memoreet dat hij elf jaar geleden met pensioen is gegaan (het is dus 2007). Hij kijkt nog even terug op zijn sollicitatie bij Rothuizen en Van ’t Hooft. Hij had gebeld of hij kon komen werken. Kom zaterdagmorgen maar langs, zei ’t Hooft. Na een half uur was het rond. “Ik weet dat je uit een goed nest komt.” In dit interview vertelt hij dat hij na zijn pensionering een aantal lopende restauraties van kerken nog heeft afgemaakt. Het was mooi om zo geleidelijk te minderen.

Opvallend is dat hij vertelt dat hij veel met dit bouwbedrijf heeft samengewerkt, maar niet bij het bouwen van postkantoren. In het jubileumboek staan alle door Van der Linde gebouwde bouwsels, maar daar zit geen postkantoor tussen.

In de PZC van 16 maart 2009 vinden we zijn overlijdensadvertentie. Hij stierf op 13 maart 2009 in Nieuwegein, zijn afscheidsdienst vond plaats in Cadzand op 18 maart.

De postkantoren

Bij onze zoektocht hebben we het grote geluk dat Rothuizen Van Doorn en ’t Hooff hun fotoarchief ter beschikking hebben gesteld van de Beeldbank Zeeland. Voor ons een dankbare bron. We tellen in totaal dertien postkantoren waarbij de naam van Joop Poley staat vermeld als architect. Het begint met Oost-Souburg in 1972, dan doet hij blijkbaar andere zaken maar van 1975 tot en met 1982 volgen nog twaalf kantoren in Zeeland en het westen van Noord-Brabant.

Wat hebben ze gemeen? Het zijn veelal sobere, functionele in baksteen opgetrokken bouwsels. De kleinere plaatsen hebben een wat kleiner gebouw dan grotere, wat logisch is. Veel platte daken, een enkel kantoor een schuin dak. Heeft zo’n gebouw een schuin dak, dat lijkt het sprekend op de woonhuizen uit die periode. Schrootjesplafonds zijn ook vrij algemeen, evenals de stenen vloeren in de wachtruimte. Zo te zien was er ook maar één fabrikant van deuren die ingeschakeld werd. Nee, bijzonder is het nergens. En om eerlijk te zijn: ze lijken ook sprekend op de postkantoren zoals die in andere delen van het land door andere architecten ontworpen werden. Hier zal de Centrale Afdeling Gebouwen van de PTT zwaar de hand in hebben gehad. Anderzijds: overal in Nederland lijken de wijken die in die jaren gebouwd zijn op elkaar. Pas bij de bouw van de Vinex-wijken kwam er wat meer variatie. En uiteraard waren de loketten en de wachtruimtes gestandaardiseerd. We besteden meestal veel aandacht aan het uiterlijk van de postkantoren, maar deze keer laten we ook veel van het interieur zien. Voor velen pure nostalgie. Eerst laten we de foto's zien uit de periode na de oplevering, daarna een beeldverslag van de gebouwen anno 2021/2022.

  • PZC 19 november 1996 (krantenbankzeeland.nl)
  • Wigman van Dijk, Bouwen op vertrouwen Jubileumboek Bouwbedrijf J. van der Linde 2007

 

 

Bron foto's: Beeldbank Zeeland

Een aantal foto's van het kantoor in Oost-Souburg op Walcheren. Het nieuwe postkantoor op de hoek van de burgemeester Stemerdinglaan en de Lekstraat  werd geopend op 23 november 1972 door burgemeester Th. J.Westerhout die de sleutel kreeg van de dochter van de beheerder, Jolanda van Cadzand. De bestellers hadden hier een grote ruimte voor de postsortering.

Hier onder zien we een fotogalerij met de postkantoren van Joop Poley in Zeeland en het westen van Noord-Brabant

Boven en rechts: Kloosterzande, Europaplein 81 Jaartal 1981

 

Boven, rechts en helemaal rechts:

Putte, Achterstraat 13 Jaartal 1981

Boven en onder: Bruinisse, Grevelingenstraat 12        Jaartal 1978

Boven en onder: Koewacht, Nieuwstraat 56       Jaartal 1981

Boven, links en rechts: Hulst, Dubbele Poort 3 Jaartal 1981

Links en boven: Zoutelande, Bosweg 2

Jaartal 1981

Boven en onder: Halsteren, Dorpsstraat

Jaartal 1979-1982

Boven en onder: Ossendrecht, Markt 13 Jaartal  1982

Boven:  Oostkapelle, Johan de Pourckstraat 2 Jaartal 1975-1981

 

Helemaal links, links en boven: Kruiningen, Hoofdstraat 20 Jaartal 1975-1979

Boven en onder: Rilland-Bath, Oostkilstraat 17 a       Jaartal 1981

Boven en onder: Kortgene, Hoofdstraat 22

Jaartal  1981

Onder: Op de beeldbank vonden we geen foto, op Funda wel. We zien Grote Beer 5 in Oostburg te koop of te huur staan

We nemen een stap naar het heden. Op Streetview kijken we wat er van de bovenstaande postkantoren geworden is. Welke zijn verdwenen? Welke hebben een nieuwe bestemming? De foto's dateren van 2021-2022.

Het pand in Oost-Souburg is gesloopt. In Kloosterzande vinden we geen Europaplein meer. Maar aan de Johan de Pourckstraat 2 in Oostkapelle staat nog het voormalige postkantoor. 

Als we Hoofdstraat 20 in Kruiningen zoeken zien we beelden van een tuin en verwijzingen naar een monumentale dokterswoning. We vermoeden dat het kantoor is gesloopt.

Boven: Grote Beer 5 in Oostburg staat er (nog).

Oostkilstraat 17a in Rilland

Overigens: Grevelingenstraat 12 in Bruinisse vinden we niet op Streetview

Aan de Hoofdstraat 22 in Kortgene is nieuwbouw neergezet. Het oude is verdwenen.

In Halsteren wisten we geen huisnummer, virtueel wandelden we de lange Dorpsstraat door tot we op nummer 2 een bekend pand tegenkwamen. Nu woonhuizen.

In Hulst staat nummer 5 er nog, maar Dubbele Poort 3 is gesloopt.

Dit zijn Achterstraat 11 en 13 in Putte

Een idyllisch plaatje vormt Nieuwstraat 56 in Koewacht. Let op de man met de schoffel. Het huis heet "Rust Post". Mooi!

Zoutelande, Bosweg 2. Nog heel herkenbaar.

Ossendrecht, Markt 13. In de gevel is één grote glazen pui gezet.

We telden dertien postkantoren van architect Poley. Vier zijn er met zekerheid gesloopt, twee kunnen we niet vinden, één staat te koop en zes zijn er nog in gebruik, veelal als woonhuis. Geen slechte score voor gebouwen uit deze periode.

Naschrift

Soms ontdek je dat een thema als dit je niet loslaat. Wat had die man met postkantoren? Als ik op internet ga zoeken vind ik een boek dat over hem is verschenen. Via het interbibliocetair leenverkeer vraag ik het aan bij de Zeeuwse Bibliotheek in Middelburg. Het heet “Joop Poley – architect”. Het is een dun boekje -mooi vormgegeven- en fraai geïllustreerd met foto’s van kerken. Het werd hem aangeboden door de directie van Rothuizen van Doorn ’t Hooft bij zijn pensionering in 1996. Een aantal personen, van aannemers tot kerkvoogden vertellen hoe bevlogen en hoe deskundig Joop was bij de restauratieprojecten van vele Zeeuwse kerken. In elk verhaal komt wel naar voren hoe lastig het was om geld te vinden voor die projecten. Ik kan mij voorstellen dat daar ok veel tijd van Joop in ging zitten. Maar een gedachte bekruipt mij. Hoewel de vestiging van het architectenbureau in Goes minder deftig was dan de vestiging in Middelburg (ik citeer), moest er natuurlijk wel gewoon geld verdiend worden. En huis- tuin- en keukenopdrachten als het ontwerpen van een aantal postkantoren hielp daar natuurlijk wel bij. Maar uit het beeld dat ik krijg van de man, schat ik in dat ook deze opdrachten met de meeste zorg zijn uitgevoerd.