Sittard, een voorbeeld van een Expeditieknooppunt

Op 1 oktober 1982 werd feestelijk het EKP in Sittard geopend. In een prachtige brochure met een voorwoord van drs. G. van der Salm, directeur van het Postdistrict Maastricht wordt de geschiedenis van de Post in Nederland en in Limburg uit de doeken gedaan. In de brochure vinden we ook een uitleg over wat zich afspeelt in zo’n EKP. Compact en correct is de omschrijving “De EKPn fungeren als doorgeefluik van gecontaineriseerde post voor de circa 165 voorsorteercentra in het land”. Sittard bespreken we hier omdat het een voorbeeld is voor de standaard in de EKPn. In oudere EKPn is het proces inhoudelijk hetzelfde, maar veel moeilijker te volgen.

Negen van die voorsorteercentra bevinden zich in het gebied van het postdistrict Maastricht: Brunssum, Geleen, Heerlen, Kerkrade, Maastricht, Roermond, Venlo en Weert. Het negende centrum is Sittard. De voorsortering voor Sittard en omgeving vindt ook in het EKP gebouw plaats. Ook wordt vanuit Sittard post uitgewisseld met België en Duitsland. Wat toen vanzelfsprekend was, maar nu niet meer is dat ook alle pakketpost in de EKPn verwerkt werden.

Alle post uit de brievenbussen die niet door de gleuf streekpost gaat, wordt vanuit de voorsorteercentra naar het EKP gebracht. Ook de partijenpost, aangetekenden en andere poststukken worden naar het EKP vervoerd.  In het EKP staan op de tweede verdieping twee Schift- Opzet- en Stempelmachines (SOSMA) die elk 30.000 stukken per uur kunnen verwerken. Schiften houdt in dat te grote en onhandige stukken uit het proces worden gehaald om handmatig verwerkt te kunnen worden. De machine zorgt dat alle stukken met de adreszijde naar voren worden geplaatst. Dat heet “opzetten”, daarna wordt gestempeld. Daarna wordt de post handmatig, aan de hand van de postcode, in twee sorteergangen op 500 bestemmingen (eerste drie cijfers postcode)  gesorteerd. ER staan 125 sorteerkasten. Een aantal jaren na de opening arriveerden in Sittard ook de machines waarmee de postcode door (hand-)indexeersters vertaald werd in een door sorteermachines leesbare streepjescode. De machine leidde de poststukken dan via een elastisch bandensysteem naar de bestemmingsvakken.

Was er voor een bestemming een bundeltje gereed, dan werd deze voorzien van een bundelbriefje via een glijgoot naar de Centrale Verdeelplaats geleid. Daar werden de bundels met een bakwagen naar een zakkenrek gebracht waar op kleur werd gesorteerd. De bundels werden verdeeld over 200 bestemmingen. Naast de voorsorteercentra waren er ook bestemmingen als de girokantoren en buitenland(en). Ook partijenpost en eerder in de SOSMA uitgevallen stukken komen via een lopende band in zakken voor de goede bestemming terecht. Alles groter dan een schoenendoos komt onverzakt ineen rolcontainer terecht. Het deel van het gebouw waar dit plaatsvindt heet de stortsplitsplaats.

De postzakken gaan daarna hangend in een kettingtransportsysteem (360 m lang) naar een zakkensorteermachine die zorgt dat de goede zak via een afwerpgoot  bij de goede container terecht komt, een volledig geautomatiseerd systeem met een capaciteit van 1800 postzakken per uur. Een rolcontainertruck brengt de container dan naar de trein, richting Utrecht.

Natuurlijk komen in Sittard ook de treinen uit Utrecht met de post uit de rest van het land aan. Dan worden de machines op ontvangst gezet en wordt gezorgd dat de zakken in rolcontainers per auto vanaf het autoperron naar de eigen Limburgse voorsorteercentra gaan. De post voor het eigen voorsorteercentrum blijft natuurlijk om voordat die in de bestelling gaat verder gesorteerd te worden aan de hand van de postcode. Niet alleen de vca worden zo voorzien, er rijden ook vrachtauto’s naar Hasselt, Luik en Aken.

Nog een paar details over het EKP. Het gebouw is neergezet op een plek waar voorheen de kolentreinen richting de rest van Nederland werden opgesteld. Hoewel het gebouw lijkt op een aantal andere EKPn is het een eigen ontwerp van Dingemans, De Vries en partners, Architecten en Stedenbouwkundigen BV. Melchior Bouwmaatschappij bouwde het. Op 2 maart 1980 werd begonnen met de bouw. De geleidelijke ingebruikname startte vanaf 21 juni 1982. Het pand is 80 meter lang en 40 meter breed, aan één kant is een treinperron, aan de andere kant een autoperron. Naast de hoofdingang is nog een postkantoor.  Op de begane grond is de Centrale Verdeelplaats, op de eerste etage de sorteerzaal. De inhoud van het gebouw is 67.000m³, het staat op 361 heipalen.