De twaalf expeditieknooppunten: Hoop en Verwachtingen Deel 1 Den Haag - Zwolle

Tegen het einde van de jaren zeventig waren drie bestaande expeditiekantoren verbouwd tot expeditieknooppunt (Amsterdam, Rotterdam en Zwolle. Op negen plekken werd aan het spoor een nieuw pand gebouwd, zo veel mogelijk volgens dezelfde formule. Terugkijkend bevreemdt het enigszins dat niet voor één flexibel ontwerp gekozen werd. We kunnen niet anders dan een vermoeden uitspreken dat het te maken had met de complexe inpassing in de omgeving, dicht bij station, centrum en woonwijken. Dat vroeg relatief veel maatwerk. Het overzicht van de panden, met het moment van opening, laat zien dat het plan- en bouwproces na de besluitvorming nog heel wat jaren in beslag nam.

Den Haag

Adres: Waldorpstraat/Rijswijkseweg  Opening:1950, aanliggende nieuwbouw 1987

Bij het EKP worden twee straatnamen genoemd, dat komt omdat het pand op een hoek staat. Het stationspostkantoor is een ontwerp van Rijksbouwmeester G.C.Bremer. Het ontwerp stamt uit 1939, met de bouw werd in 1940 begonnen. Die werd stilgelegd in 1942; na de oorlog hervatte men de bouw en in 1949 werd de bouw voltooid. In de jaren 80 werd een aanpalend pand gebouwd naar ontwerp van Kraaijvanger Architecten. Drie luchtbruggen vormden de verbinding tussen de delen. Het oude gedeelte is een rijksmonument. De uitbreiding was niet alleen nodig om de groei in het verzorgingsgebied van Den Haag op te vangen, maar ook om de expedite van Alphen aan de Rijn, Gouda en Leiden op te vangen.

Rotterdam

Adres: Delftseplein Opening: 22 september 1959

Op 22 september 1959 trok een postkoets met opschrift directie van het oude districtspostkantoor aan de Coolsingel naar het Delftseplein. Daarachter kwam een verhuisstoet met modernere wagens en een dubbele rij leerling bestellers. De Koninklijke Rotterdamse Postharmonie speelde. Ook toen al vond men het verstandig een nieuw gebouw aan het spoor te bouwen. Een persoonlijke noot: Op 11 januari 1982 beleefde Guus in dit gebouw zijn eerste werkdag bij Post. Al snel werd hij met twee andere collega’s naar de Batavierenstraat geloodst, alwaar de personeelsdienst gevestigd was. Maar nog dezelfde week mocht er kennis gemaakt worden met de districtsdirecteur, de heer Lugte. Vanachter zijn bureau sprak hij op 25 meter afstand. Als we een instrument bespeelden werden we geacht ons aan te melden bij de eerder genoemde Postharmonie. Het gebouw leerden we in de loop der jaren redelijk goed kennen. Aan de zijkanten waren kantoren, kantines e.d. Er waren acht productievloeren boven elkaar, verbonden door een ingewikkeld stelsel van transportbanden, liften en glijgoten. Op de eerste etage was de afdeling Bestelling Briefpost, waar we het eerste jaar in de kerstperiode een nachtdienst meedraaiden. De muziek van de Rotterdamse held Lee Towers heeft toen een onvergetelijke indruk gemaakt.

Waar in andere districten sprake was van concentratie van de expeditie, was dit in Rotterdam niet meer nodig; voor het hele district, verdeeld in uitgangsgebied Rotterdam 1 en 2, waren alle activiteiten al geconcentreerd aan het Delftseplein.

De bereikbaarheid midden in het centrum was echter een groot probleem in de groeiende stad. Redenen om voor de toenmalige districtsdirecteur, de heer De Vilder, te pleiten voor een nieuwe locatie. Dat werd het Terbregseplein. Het bureau Kraaijevanger ontwierp het nieuwe EKP (later Sorteercentrum) dat voor 300 miljoen gulden gerealiseerd werd. Op 26 mei 1993 opende Rotterdammer premier Lubbers dit gebouw tussen spoor en snelweg. Regiodirecteur Jan Bloot was de enthousiaste gastheer.

Amsterdam

Adres: Oosterdokskade  Opening:1968

In 1959 keurden de directie van de PTT en de lokale overheden de bouw van een stations postkantoorgebouw aan de Oosterdokskade goed. Het ontwerp was van Piet Elling. Datzelfde jaar werd aan de bouw begonnen. Pas in 1968 was het voor die tijd gigantische complex klaar. Het bestaat uit twee verbonden hoofdgebouwen. Een veertien meter hoge laagbouw en een 48 meter hoge, twaalf etages tellende kantorenflat. Het postperron was 400 meter lang en rechtstreeks vanaf CS te bereiken. Dat was erg makkelijk toen ik (Guus) in 1992 vanaf Almere met de trein ging forensen. Ik herinner me het fenomenale uitzicht op de Amsterdamse grachtengordel vanaf mijn kamer op de achtste etage. Toen ik er kwam was het sinds kort toegestaan dat ook gewone medewerkers gebruik mochten maken van de speciaal voor de directie aangelegde lift. Ik moet erg verwonderd om me heen hebben gekeken toen me tijdens een kop koffie in de kantine werd verteld dat we plaats hadden genomen in een kunstwerk waarin o.a. Peter Struycken had meegewerkt. De omvang en capaciteit van het gebouw was zodanig dat het niet moeilijk was om ook de expeditie van Hilversum aan de Oosterdokskade te concentreren.

Zwolle

Adres: Westerlaan  Opening: 15 september 1972, uitgebreid 1983/1984

In Zwolle werd een voor die tijd hypermodern gebouw geopend in 1972. De aanleiding was meer het knellende capaciteitsprobleem in Zwolle dan de voorgenomen EKP-vorming. Uit de verhalen van bijvoorbeeld de vorming van het EKP Groningen was de capaciteit zodanig dat men de post van en voor Groningen in Zwolle had willen verwerken. Rentjes en Koning ontwierpen het gebouw. Het had in de laagbouw al twee etages van zeven meter hoogte. Een vooruitgang vergeleken met de verzameling barakken en kantoortjes die voorheen aan de Westerlaan stonden. Maar voor de automatisering was het gebouw minder geschikt, ook ging de groei van het postverkeer gewoon door. De fundatie was al gebaseerd op de bouw van een extra etage. Dat werden er twee naar een ontwerp van dezelfde Rentjes, nu samen met ir. Leijh. In 1984 was de verbouwing afgerond. Ook de expeditie van plaatsen als Steenwijk, Meppel, Emmen, Almelo, Hengelo, Enschede en Deventer kon nu in Zwolle plaats vinden.