Citytrip Leeuwarden

De baliemedewerker kreeg snel in de gaten dat we interesse hadden in de historie van het pand en leidde ons uitgebreid rond. Er is bij de verbouwing voor gezorgd dat de oude functie van postkantoor en telefoonzaal (Telegraaf en Telefoon hadden ook een plek) voldoende zichtbaar is. Ontbijten doe je achter het lokettenfront.

De citytrip had een tweeledig doel. Naast de dingen die je doet op een citytrip was er ook huiswerk voor het project postkantoren. De voorganger van de Tweebaksmarkt moest nog op de foto. En ook de heen- en terugreis moesten zo veel mogelijk plaatsen worden bezocht.

HEERENVEEN

Om te beginnen Heerenveen. Op onze website hebben we daar al eens aandacht aan besteed. Guus heeft al bericht over het Gemeenteplein 81, nu een Grand Bistro en het in 1974 gesloopte pand van Peters aan het van Harenspad. Maar hoe zat het nu met het Posthuis Theater? Voor de zekerheid maakten we een foto, maar het is waarschijnlijk zo dat het de naam dankt aan het feit dat hier ooit een stopplaats was voor de postkoetsen, in combinatie met een herberg. Wat je tegenwoordig een wegrestaurant of motel noemt. In de Friese koerier van 13-9-1952 verscheen een artikel over drie eeuwen Posthuis, waarin dat vermoeden wordt bevestigd. In ieder geval nu is het een theater. Ook mooi.

Gerard kon niet laten om ook even langs Burgemeester Kuperusplein 68 te rijden, dat hij nog kent uit zijn regio Noord-Oost verleden. Ooit een Postkantoor 90 kantoor (postkantoor 90 was een nieuwe formule voor het inrichten van de publiekruimte en balies van het postkantoor uit de jaren 90 van de 20^e eeuw). Een rasechte Heerenvener vertelde hem dat het pand (nu herbergt het een bedrijf) over niet al te lange tijd tegen de vlakte gaat en plaats maakt voor nieuwbouw appartementen boven en winkels onder. Een populaire bestemming voor dit soort plekken. Dat blijkt te kloppen. Op Blikopnieuws.nl van 3 juli 2022 lezen we dat de sloop is begonnen.

GROU EN AKKRUM

De volgende stop was Grou, helaas werd Akkrum overgeslagen. Zouden we daar wel gestopt zijn, dan zou op nummer 8 in de Kanadeeskestrjitte de woning van Margaretha van der Meer zijn aangetroffen en op nummer 10 haar bedrijf “De Innerlijke Bron”, een natuurgeneeskundepraktijk. Ooit het verenigde Post en Telegraaf kantoor van Akkrum, een ontwerp van F.H. Hoekstra. Het pand staat ook op de lijst van Peters, vermoedelijk omdat hij het rijkstelegraafkantoor heeft ontworpen.

Voordat mevrouw van der Meer er in kwam is het nog Boerenleenbank geweest en  huisvesting voor de plattelandsjongerenorganisaties. Het latere postkantoor, aan de Leechien 1, herbergt nu een baby- en kledingwinkel.

Maar hoe zit het in Grou (Fries voor Grouw)? Gelijk bij binnenkomst aan de Hoofdstraat 5 komen we het eerste postkantoor tegen. In 1876 door de gemeente gebouwd. Het werd ons makkelijk gemaakt door een plaquette die door het “Pleatslik Belang Grou” was aangebracht. Met de volgende tekst.

Postkantoor

In 1876 werd de hulppost- en telegraafdienst verenigd onder een kantoorhouder/brievengaarder in dit pas gebouwde pand. In 1884 werd de status verhoogd tot post- en telegraafkantoor met als eerste directeur de heer J.J. du Saar. In 1896 verhuisde de dienst naar het Halbertsmahuis aan de “koemarkt”. Daarna is het oude postkantoor overgenomen door drukkerij Fa. Van der Spoel & Co.

De drukkerij zit er niet meer, het is nu een Bruna winkel. Maar ook wel PostNl punt. Toevallig stond de PostNL bus voor de deur. De cirkel is weer rond.

Het Halbertsmahuys heeft tot 1976 dienst gedaan als postkantoor. Het ligt aan het Plein 4, destijds blijkbaar de Koemarkt.  In 1976 werd een nieuw pand gerealiseerd aan de Parkstraat 3, een soort gebouw dat in die tijd een normkantoor wordt genoemd. De functionaliteit staat voorop. Op Beeldbank (in Friesland tresoar.nl link toevoegen), een voortreffelijke informatiebron) is nog een afbeelding te vinden. Waar de twee oudste panden nog fier overeind staan, heeft Parkstraat 3 de sloopkogel niet overleefd. Op die plek staat nu een vestiging van supermarkt Poiesz.

LEEUWARDEN

Het bekendste postkantoor van Leeuwarden is dus de Tweebaksmarkt, maar niet het oudste. Van 1847 tot 1862 was het postkantoor gevestigd op het adres Bij de Put 36, van 1862 tot 1871 in een huurpand, Grote Kerkstraat 44/ Bontepapesteeg.  Het telegraafkantoor was ondergebracht in een zijvleugel van de het Provinciehuis. Beide diensten kwamen in 1871 samen in het pand gelegen aan de Wortelhaven/hoek Eewal.  Deze kennis putten we uit de dissertatie van Henk van der Schoor,  “Bedrijfspanden van post, telegrafie en telefonie in Nederland 1850-1915. Een typologisch onderzoek“. Het pand is één van de zeven rijksgebouwen uit de periode 1850- 1875. Het pand Wortelhaven is uitvoering beschreven in de dissertatie als een van de slechts zeven rijks(post)kantoren uit de periode 1850-1875, toen feitelijk de gemeenten nog verantwoordelijk waren voor het realiseren van een postgebouw.  De architect is H.R. Stoett, het pand bleef in gebruik als postkantoor tot de oplevering van de Tweebaksmarkt, daarna huisvestte het andere rijksdiensten.