Tussen de rivieren deel 1

Het gebied tussen de grote rivieren kennen de meeste Nederlanders alleen van het doorkomen. Een langgerekte plek in het midden van het land waar je doorheen moet als je van West-, Noord- of Oost-Nederland naar het zuiden moet, per auto of per trein. In ons streven héél Nederland postaal te verkennen bezoeken we ook deze regio. In twee delen doen we verslag.

Eerst de geografie. De Betuwe ligt tussen de Rijn, de Lek en de Waal; het Pannerdens Kanaal/ Neder-Rijn vormt de oostkant en de Linge bij Gorinchem de westkant. De streek is bijna helemaal Gelderland, behalve het stukje in Zuid-Holland tussen Gorinchem en de Linge. Tussen de Waal en de Maas ligt aan de westkant De Bommelerwaard en oostelijk het Land van Maas en Waal. Oostelijk van het Land van Maas en Waal begint het Rijk van Nijmegen, waar Wijchen en Beuningen liggen.

We beperken ons tot de Gelderse plaatsen. Op de lijst van hoofdpostkantoren uit 1905 treffen we de volgende plaatsen aan: Culemborg (inspectie Utrecht). Tiel, Zalbommel en Geldermalsen horen bij de inspectie ’s Hertogenbosch. Oók Rivierenland, óók inspectie ’s Hertogenbosch waren de Zuid-Hollandse hoofdkantoren Gorinchem en Leerdam.

Op de bijgaande kaartjes zien we dat deze plaatsen tot ver in de 21e eeuw belangrijk zijn voor Post. In 1968 zijn Tiel, Culemborg, Leerdam, Gorinchem, Geldermalsen en Zaltbommel hoofdpostkantoren. In 1994 vallen de eerste drie onder het rayon Nijmegen; Gorinchem en Zaltbommel onder het Rayon ’s Hertogenbosch. Geldermalsen heeft blijkbaar zijn functie als hoofdpostkantoor/voorsorteer centrum verloren. Alle vijf plekken hebben nog een bealrijke functie in de voorsorteer- en bestelprocessen van Post in de organisatie van de BU Productie in 2006.

In dit gebied liggen voornamelijk dorpen. Maar ook een paar grotere plaatsen, die we allemaal willen bezoeken..

Ons bezoek aan het Rijk van Nijmegen en de Bommelerwaard werd begeleid door een regenbui, die de hele dag duurde. Regen voor het eerst in zes weken. Niet goed op de buienradar gekeken.

Twee kaartjes van rivierenland. Boven een kaart uit 1968. De zwarte punten zijn de plaatsen met een hoofdpostkantoor. de open rondjes zijn plaatsen waar een hulpkantoor gevestigd was. De kleuren geven de verschillende uitgangsgebieden aan. De postcode bestond nog niet, de eerste grove expeditiesortering was dus op plaats, binnen een uitgangsgebied. In dit gebied Utrecht, Arnhem, Nijmegen en 's Hertogenbosch.

Onder een kaart van de BU Productie uit 2006. We zien de postcodes en de plaatsen waar een voorsorteercentrum was gevestigd. Oranje is de Area Centrum, roze de Area Zuid-Oost.

Boven en rechts: Het monument uit 1870 aan de Grootestraat 38 in Batenburg. Vroeger en nu.

Batenburg

Het dorp Batenburg had ooit een mooi postkantoor. Een dorp van 650 inwoners, hoe kan dat? Wikipedia zegt dat het dorp een verleden als stad heeft, de oudste van Gelderland. Het hele dorp is een beschermd stadsgezicht. Het hoorde ooit toe aan de Heren van Batenburg, Duitse adel, die de stad Batenburg bestuurde op afstand. Er gebeurde namelijk weinig in Batenburg. Nu nog niet. Behalve de vele fietsers die door de streek trekken en gebruik maken van de vele pondjes. Batenburg valt nu gemeentelijk onder Wijchen.  In 1968 valt Batenburg ook onder het hoofdpostkantoor Wijchen.

Kerkdriel

Vervolgens geprobeerd om Kerkdriel te bezoeken. Hierbij een foto (van Streetview) van het postkantoor aldaar, maar het lukte niet er te komen. Wegversperringen vanwege onderhoud aan de weg hielden Kerkdriel op afstand.

 

 

Links: Kerkstraat 20 in Kerkdriel. Bouwjaar 1905. In het jaar 2017 bood Havermans Makelaardij het pand met 10 slaapkamers te koop aan voor € 425.000.

Boven: regen in Zaltbommel tijdens ons bezoek. Onder: bij een van Funda geleende foto schijnt de zon op Gamerschestraat 32-34.

Boven: het pand aan de Gamerscheweg is herhaaldelijk verbouwd. Boven een bouwtekening uit 1911. Let op de constructie van toilet naar beerput! Rechts de aanvraag voor een verbouwing uit 1926. De Rijksgebouwendienst was uiteraard toen de verantwoordelijke instantie.

Onder zien we het VC uit 1982 gelegen aan de Toepadweg 4, hoek Schimminck 6.

Zaltbommel

Dan maar naar Zaltbommel, een zeer levendig stadje aan de border van de Waal. Uiteraard hebben we foto’s gemaakt van het voormalige postkantoor aan de Gamerschestraat 34. Het lijkt nog vrij nieuw, het heeft weinig uiterlijke kenmerken van een voormalig postkantoor, maar de mevrouw van de modezaak er vlak naast bezwoer me dat dit het originele pand was. Op Funda vinden we de volgende omschrijving: “Op één van de mooiste locaties van Zaltbommel (hartje centrum), en 1.5 km van de rijksweg A2, ligt het voormalige Postkantoor een karakteristiek gerenoveerd verzamelgebouw.”

Als je in de geschiedenis duikt van de Zaltbommelse post dan blijkt dat dit altijd de plek is geweest, Er zijn in de loop van de tijd diverse verbouwingen, aanpassingen, zelfs nieuwbouw geweest. Dat kun je goed nagaan als je in de archieven van de gemeente duikt, waar de vergunningaanvragen worden opgeborgen.

Achteraf reconstruerend is de Gamerschestraat het domein geworden van PK en is de PV kant in 1982 al verhuisd naar het industrieterrein.  Het adres werd Toepadweg 4, hoek Schimminck 6. Zoals in vele plaatsen in de buurt, zie in deel 2 van “Tussen de rivieren” de situatie in Geldermalsen en Culemborg.

We bezochten het stadsmuseum en de grote kerk. Met de conservator van het museum nog even geoefend op de grens van het Romeinse Rijk. Liep het Rijk nu tot de Waal of tot de Rijn. Het laatste zei de conservator, de grens liep van Nijmegen tot Katwijk. In de 80-jarige oorlog lag de grens tussen de Spanje en Oranjegezinden wel min of meer bij de Waal, Zaltbommel profiteerde daarvan.

Van de gids in de kerk hoorden we dat de gebroeders Philips geboren Zaltbommelers waren en pogingen hebben gedaan om hun bedrijfsvoering uit te breiden in de stad. Het stadsbestuur zag er niks in, Eindhoven daarentegen ontving ze met open armen. Een jongetje in het gezelschap vond het erg jammer, omdat Zaltbommel anders PSV had gehad.

Vanuit Post was Zaltbommel nog om een andere reden belangrijk. Hier ontstond de Business Unit PTT Post Logistiek (PPL). Dit bedrijfsonderdeel werd na de overname van TNT in 1996 in de divisie TNT Logistics geïntegreerd. In 2006 werd dit onderdeel verkocht aan de investeerder Apollo en kreeg het de naam CEVA Logistics. In Zalbommel is nog het hoofdkantoor voor de Benelux gevestigd. CEVA is een bedrijf met nu 110.000 medewerkers en een omzet van € 10 miljard.

Voor de volledigheid nog even. Waar waren we ook al weer? Bron: Michelin