Van Hattem naar Brummen, tussen Veluwe en IJssel - deel 1

Geïnspireerd door het weer, te fris om te wandelen, te veel wind om te fietsen maar met een mooi zonnetje besluit ik tot een dagje Gelderland. Dit keer de route Hattem via Apeldoorn naar Brummen. Wederom op zoek naar de postkantoren die ik achter de bureau heb opgespoord. Liefst met verhalen er achter.

In dat gebied telden we bij de classificatie van 1892 vier hoofdpostkantoren. De grootste Apeldoorn klasse 5, Epe viel in klasse 7, Brummen in 7 en Hattem in 8. Bij de her classificatie van 1905 was Heerde er bij gekomen in 8. Epe, Heerde en Hattem vielen onder de inspectie Zwolle, Brummen en Apeldoorn onder Arnhem. Die plaatsen heb ik bezocht. En route bleken Vaassen en Eerbeek ook de moeite waard.

Op de trip ben ik twee rijksgebouwen tegengekomen, die tot de eredivisie van de postale architectuur behoren. De Deventerweg in Apeldoorn uit het oeuvre van Peters en de Dorpsstraat in Beekbergen, een product van Crouwel. Veel andere gebouwen zijn particulier of door de gemeente gebouwd en verhuurd aan het rijk. Waarschijnlijk had dit ook een economische achtergrond, het Rijk wilde geen gebouwen realiseren in plaatsen waar de verdiensten niet toereikend waren. Men huurde liever.

Bij elke bezochte plaats heb ik geprobeerd het rijtje postkantoren in de loop der tijd in beeld te krijgen. Mooi en lelijk. Op deze pagina deel 1.

Bron van de foto's, naast Streetview: www.gelderlandinbeeld.nl/beeldbank

HATTEM

De start is logischerwijs in Hattem, in de noordelijke punt, tegenover Zwolle dat aan de overkant van de IJssel, maar dan in Overijssel ligt.

Voor de postale geschiedenis kan ik terecht bij de Vereniging Heemkunde Hattem. Een oud- medewerker van de PTT heeft in 1987 namelijk een boekje samengesteld , gepubliceerd door Heemkunde Hattem onder de titel “Over postiljons, brievengaarders, bodes en postdirecteuren”. Gelukkig is er nog een exemplaar te koop. Wat ik hierna over Hattem vermeld heb ik dus vooral uit dat boekje gehaald. Ook de foto’s van de nog bestaande twee panden.

Zwolle en Hattem hadden al vroeg een postale band. Tussen beide ligt het Katerveer, een cruciale verbinding over de IJssel tussen West en Noord Nederland. Voor het vervoer van personen, brieven en vracht. Aan de Kruisstraat in Hattem lag ooit herberg “de Blauwe Engel “ waar de postwagens vertrokken, onder meer naar Amsterdam. De brieven naar het noorden gingen via het Katerveer naar Zwolle en werden vervolgens overgedragen aan de postmeester van Zwolle. Een citaat uit het boekje. “Het lijkt net of bij Hattem de Hollanden eindigen en aan de overzijde van de IJssel het buitenland begint “.  Later werd een dergelijk gevoel anders omschreven. Tijdens de spreiding van rijksdiensten vonden de tegenstanders dat achter Zwolle het land was dichtgeplakt met krantenpapier.

De belangrijke positie van Hattem eindigde toen er een spoorverbinding met een spoorbrug kwam. De routes lieten nu Hattem links liggen.

Van de lokale postale dienstverlening In Hattem zijn twee panden bewaard gebleven. Tot 1869 moest je voor het postkantoor nog naar de woning van de directeur, maar in 1869 huurde de PTT voor 10 jaar een voormalige pastorie aan de Markt, naast de St Andreaskerk. Vanaf 1894 verhuisde de post naar een pand op de hoek Kerkhofstraat- Kerksteeg, Ook dat pand werd gehuurd, verbouwd in 1904 tot dat in 1928 het Rijk het eigendom verwierf en op die plek nieuwbouw pleegde. Die toestand bleef eigenlijk zo tot 1997, Postkantoren BV sloot de deuren, de sortering verhuisde twee jaar later naar de Hoopjesweg 1. ( zie een streetview web opname uit 2009 ). Een pand dat inmiddels van de aardbodem is verdwenen. De twee eerdere panden staan er nog, aan de Markt heeft de monumentale status en is zo te zien onderdeel van het complex van het gemeentehuis Hattem. Kerkhofstraat 6 is een half vrijstaand woonhuis met een waarde van ruim € 1 miljoen en met energielabel D.