Het postkantoor aan de Stationsstraat 12 ligt in de drukste winkelstraat van Oosterwolde, de hoofdkern van de gemeente Ooststellingwerf. Het is gebouwd in 1917-'20 in sobere expressionistische vormen naar plannen van architect J. Crouwel. Ik moet zeggen dat het nuttig is dat je weet dat het een gemeentelijk monument is, want echt heel bijzonder oogt het pand niet. Er is nu een speelgoedwinkel gevestigd. Top1Toys. Het felle geel van de huisstijl is niet zo passend naar mijn mening. In de stromende regen probeer ik vanuit een portiek aan de overkant een foto te maken. Mooi is het wapenschild met drie wakkere leeuwen boven de hoofdingang, maar het kan een verfje gebruiken.

Het weer knapt wat op en mijn navigatiesysteem loodst me over een fraaie route door het Drents-Friese Woud langs het mooie brinkdorp Vledder naar Frederiksoord (gemeente Westerveld). Hier staat aan de Majoor van Zwietenlaan 14, in een van de Koloniën van Weldadigheid (beoogd werelderfgoed) een (Rijks)monumententaal postkantoor. Er is nu een antiekzaak gevestigd “Veldmans Antiek”. Het pand noemt men het “Huygens Huys”.  De website van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed beschrijft het gebouw, ontworpen door Peters, als volgt: “Markant gelegen postkantoor met dienstwoning, gebouwd omstreeks 1900 in eclectische trant (zogenoemde postkantoren gotiek met gotiserende en renaissancistische motieven) in opdracht van de Maatschappij van Weldadigheid (1818). Het gebouw is uitwendig zo goed als gaaf: de indeling en sobere detaillering van het woonhuis zijn in tact gebleven; een erker uit ca. 1915 die reeds een veranda verving is na 1978 afgebroken; het kantoorgedeelte is grotendeels gemoderniseerd.”

“Omschrijving: Uit bruin-rode baksteen opgetrokken twee verdiepingen tellend verzorgd vormgegeven gebouw op in aanleg L-vormige plattegrond waarvan de poten iets ten opzichte van elkaar verspringen; de dienstwoning is aan de achterkant toegankelijk via een aanbouw onder lessenaardak; het geheel wordt gedekt door afgewolfde schilddaken met klein overstek onder geglazuurde rode Tuiles du Nord; geglazuurde rood-aardewerken pirons; houten dakkapellen met driepasmotief; goot op bewerkte houten klossen; sierankers; banden en siermetselwerk in en rond de boogvelden in bruin-rode en strengperssteen; waterlijsten van rode geglazuurde baksteen; hardstenen plinten en vensterbanken. De zeven traveeën tellende voorgevel is regelmatig ingedeeld door getoogde T-vensters met vast kalf en 4-ruits verdeling. In de even uitspringende ingangspartij een beklampte houten paneeldeur met profielen en gotisch vierpasmotief. In de gevel, boven de oorspronkelijke brievenbus, een gaslamp. De deur- en vensterdetaillering van de overige gevels in dezelfde trant; in de rechterzijgevel op de verdieping twee blindnissen; in de linkerzijgevel enkele vensters met tralies. Waardering: Kenmerkend postkantoor uit omstreeks 1900 van algemeen belang als functioneel onderdeel van de Maatschappij van Weldadigheid (opgericht 1818).”

EEN AANVULLING BIJ FREDERIKSOORD

In EW van 26 maart vinden we een interessant artikel. De huidige eigenaren Bob en Ester Veldman bieden het pand te koop aan. In 1993 vertrok de PTT, daarna hebben zij het voor 2,5 ton helemaal hersteld. Het pand met veel originele details is aan de eisen van de tijd aangepast. Prachtig licht, hoge plafonds. Midden in het Werelderfgoed gebied van de Koloniën van Weldadigheid. Vraagprijs € 995.000.

Ik maak nog wat toeristische foto’s en neem me voor hier nog eens terug te komen. Maar eerst: verder naar Hoogeveen. Het centrum is niet erg sfeervol, maar van de Hoofdstraat heeft men met een watertje en wat bruggetjes toch wat sfeervols proberen te maken.  Aan de Hoofdstraat nummer 167 ligt een Intersport zaak. De winkel, geopend in 1964, is van de voormalige topschaatser Jan Bols (nu gerund door zijn zoon Alexander). Het bouwjaar is 1912. En ook dit gebouw in de postkantorengotiek stijl is van de hand van Rijksbouwmeester C.H.Peters.

Oorspronkelijke stonden hier enkele statige panden van notaris en oud-burgemeester H.J. Carsten. Het geslacht leverde advocaten, notarissen en burgemeesters. Hendrik Jan Carsten was liberaal. Hij was van 1875 tot 1884 lid van de Eerste Kamer. Ook zijn broer was nog burgemeester. Na afbraak werd hier een woning gebouwd in opdracht van notaris Schotman. Hij werd in 1894 in gelijke functie benoemd in Bolsward en verkocht toen zijn woning aan het Rijk om hier een Post- en Telegraafkantoor te vestigen. In 1911 werd het gebouw afgebroken en op dezelfde plaats een nieuw postkantoor gebouwd.

In de oorlog en ook daarna is het kantoor in gebruik geweest als distributiekantoor. Bron:www.yestermap.com/marker/270-hoofdstraat-167-hoogeveen.

In Vrij Nederland lees ik dat dit distributiekantoor in de oorlog overvallen is. “Distributie van Vrij Nederland vond plaats vanuit Hoogeveen. Het onder de bezetter beruchte knokploegenduo Nico (Jan Naber) en Victor (Albert Rozeman) kwam ook uit Hoogeveen en zorgde voor de toelevering van de benodigde bonkaarten, door kraken onder meer in samenwerking met Johannes Post uit Nieuwlande.

Op 17 februari 1944 werd het postkantoor in Hoogeveen overvallen door onder anderen Nico, met medewerking van loketbeambte Henk Raak (die later gearresteerd en gefusilleerd zou worden in de Overveense duinen) en werden er 13.000 bonkaarten buit gemaakt.”

De laatste stop van de dag is in Emmen. In het vroegere dorp Emmen ressorteerde onder het hoofdpostkantoor Coevorden en had de status van hulppostkantoor. Het pand aan de Hoofdstraat nummer 10 is ook weer een monument ontworpen door Peters. In dit geval een gemeentelijk monument. Het stamt uit 1910 met een uitbreiding uit 1953. In de beschrijving van het monument op de gemeentelijke monumentenlijst wordt de stijl als neogotiek omschreven. Men waardeert de architectuurhistorische, cultuurhistorische en stedenbouwkundige waarden en gaafheid als hoog. Uniciteit en zeldzaamheid zijn slechts redelijk. Begrijpelijk met zo veel Peters-panden in de omgeving. Het pand ligt mooi in het zicht aan een pleintje. Maar het zicht wordt wel bedorven door de hoogbouw op de achtergrond. Op de begane grond is een grote modezaak gevestigd, op de etage de lokale vestiging van het Dagblad van het Noorden.