De postkantoren van architect Gunnar Daan

Van de oudere postkantoren is vaak wel de naam van de architect bekend. Dat geldt zeker voor de monumenten die onder leiding van Rijkbouwmeesters als Peters, Bremer en Knuttel gebouwd zijn. Ook de namen van een aantal architecten van Wederopbouwmonumenten zijn bekend. Maar de namen van de architecten van de postkantoren die na 1960 verrezen zijn (voor zover ze nog staan) zijn we op onze speurtochten niet vaak tegen gekomen. Verdwenen uit het collectieve geheugen? Te jong om al gewaardeerd te worden? Eén naam dook toch regelmatig op: Gunnar Daan. Wie was hij?

Wikipedia helpt ons op weg. “Gunnar Daan (15 maart 1939 – 30 oktober 2016) werd geboren in de gemeente Mook en Middelaar in een intellectueel milieu en volgde het Gymnasium (Beta) in Deventer. Hij studeerde van 1959 tot 1965 aan de TU in Delft. Hij werkte hierna voor constructeur Civielco in Leiden en architectenbureau K.L. Sijmons, voordat hij in 1971 zijn eigen architectenbureau begon. Dit bureau was vanaf 1974 gevestigd in het Friese Oosternijkerk en verhuisde in 2004 naar Birdaard. De naam van het bureau was Gunnar Daan Doeke van Wierum Architecten, afgekort GDA of GD Architecten. Gunnar Daan verliet het bureau per 1 april 2005 en werd opgevolgd door Bauke Tuinstra, waarna het bedrijf in 2009 verderging onder de naam TWA architecten.

Daans oeuvre bestaat vooral uit woningen. Hij staat bekend als een eigenzinnig architect die zich niet conformeert aan de smaak van het publiek en meer waarde hecht aan het oordeel van collega's. In 1991 was Daan een van de kandidaten voor het nieuwbouwproject aan de Waagstraat in Groningen. Hoewel zijn ontwerp door een vakjury werd verkozen, kreeg het ontwerp van de Italiaan Adolfo Natalini 84% van de stemmen van de inwoners van Groningen, terwijl slechts 9% de voorkeur had voor dat van Daan. Daan was woedend over deze gang van zaken en noemde het ontwerp van Natalini "Anton-Piekarchitectuur". Vanwege de afwijzing van zijn ontwerp stapte hij op als voorzitter van de Groningse welstandscommissie. Van 1990 tot 1995 was hij hoogleraar constructieve integratie aan de TU Delft. Hij overleed op 77-jarige leeftijd in Oosternijkerk.”

Gunnar Daan heeft zelf een hele fraaie website nagelaten waarop hij uitlegt wat zijn intenties waren. Duidelijk is dat hij een eigenzinnig architect was. We kunnen het niet beter verwoorden dan hij zelf doet op zijn website. Ik vat het samen. Hij wil een bijdrage leveren aan de gebouwde geschiedenis, die teruggrijpt op plaatselijke tradities, maar ook voorgaat naar jaren voorbij zijn laatste dag. Daan wil cultuurhistorie laten voortleven, erkent dat mode ook hem beïnvloedde. Maar belangrijk is een eigen karakter, gevormd door opdrachtgever en ontwerper. Hij wil gebouwen die het misschien langer zouden kunnen uithouden dan de ontwerper. “Zelfs het knoeiwerk … van de kopers van afgeschreven postkantoren droeg bij aan een, weliswaar treurige, geschiedenis die aan het gebouw is af te lezen.”  (Bron: http://www.gunnardaan.nl/)

Op zijn website staan de gebouwen die hij ontworpen heeft. Hij heeft ze gecategoriseerd naar soort. Categorie 5 zijn de overheidsgebouwen. Daaruit leiden we af dat hij zes ontwerpen van postkantoren op zijn naam heeft staan. Hoe zagen ze er uit? En hoe hebben ze de tijd doorstaan?

1.ULRUM

Dit postkantoor is gebouwd tussen 1986 en 1988. Op een blog over Ulrum  https://www.deelnulrum.nl/?p=2165 vinden we een bericht. Het dateert van 19 januari 2016. Het verhaal heet  ‘De bunker’. Ik citeer: “Er is bijvoorbeeld door de familie Joolen-Kasemier een artikel opgestuurd over het voormalig postkantoor aan de Singel 13. Dit postkantoor aan de Singel maakt deel uit van een reeks kleine postkantoren die in de jaren tachtig van de vorige eeuw zijn gebouwd door de PTT in diverse Groninger dorpen. Al deze postkantoren zijn door een andere architect ontworpen. Het exemplaar in Ulrum is vorm gegeven door Gunnar Daan, een bekende architect uit het noorden. Hij heeft het postkantoor zo ontworpen dat het pand erg opvalt tussen de woningen langs de Singel. Dat is goed gelukt. Het platte dak en ook de grijze betonstenen met lichte horizontale stroken maken dit gebouw tot een bijzondere verschijning. Doelend op dit uiterlijk en de degelijke bouw werd dit postkantoor door de dorpsbewoners ‘de bunker’ genoemd. Ook buiten Ulrum is het postkantoor niet onopgemerkt gebleven; het gebouw heeft destijds in diverse toonaangevende architectuurbladen gestaan.

Het postkantoor aan de Singel heeft niet zo lang dienst gedaan. Zo’n twintig jaar geleden is het postkantoor opgeheven en in een postagentschap elders in het dorp ondergebracht. ‘De bunker’ heeft een nieuwe functie gekregen en wordt sindsdien met veel plezier bewoond.” Streetview heeft een opname uit 2010.

2.JUBBEGA

Op de website van Gunnar Daan vinden we alleen een ontwerptekening. Maar verder helemaal niets. We vermoeden dat dit (prachtige) ontwerp nooit gebouwd is.

De ontwerptekening van het nooit gebouwde gebouw in Jubbega (Friesland)

3.AKKRUM

Dit voormalige postkantoor werd gebouwd tussen 1983 en 1985. Kenmerk is het hele grote hellende dak. Gunnar Daan beschreef het “met een telefooncel als stabiele drager”. Die telefooncel is nu weg (de meeste andere cellen in Nederland overigens ook). Op het adres Leechein 1 is nu een kledingzaak gevestigd. Streetview heeft een opname uit 2016.

Boven twee foto's van de website van Gunnar Daan, op de linker foto was ht pand nog in gebruik als postkantoor; onder een foto van Streetview uit juli 2016.

4.LANDSMEER

Dit was een zoektocht op Google die tot niets leidde! Op 1 juni 1960 werd door de burgemeester en de directeur van het postdistrict Amsterdam een kantoor geopende aan de Fuut. Landsmeer in Waterland viel onder de directeur van Volendam. Hij kocht twee series zomerzegels voor 1 gulden 80. De foto  van de opvolger van het kantoor aan de Fuut op de website van Gunnar Daan heeft als bijschrift: “Kort voor de sloop”. Het gebouw heeft blijkbaar weinig herinneringen nagelaten. In het blad “Bouw” van 11 mei 1988 is er aandacht aan besteed. Maar helaas, dat blad heb ik niet op de plank.

Bron van de foto van het postkantoor in Landsmeer is de website van Gunnar Daan

5.METSLAWIER

Gunnar Daan werkte het meest in het noorden van Nederland. Metslawier ligt zeker in het noorden! Het is een dorp in de gemeente Noordoost-Friesland die als hoofdplaats Dokkum heeft. Het ontwerp stamt uit 1975 en werd gerealiseerd in de periode 1976-1977. Het ligt aan de Master Fan Loanstrjite nummer 23. Bijzonder is dat het gebouwd is met een postduivenhok op zolder. Een foto op Streetview uit 2017 laat zien dat het nu in gebruik is als woonhuis. Het past naadloos in de omgeving. Iets verder in de straat stond op Funda een woning te koop van 220 jaar oud die grote gelijkenis had met dit pand.

Links het postkantoor in Metslawier, bron van de foto website Gunnar Daan, rechts foto Streetview 2017

6.BUITENPOST

Het pand Kerkstraat 39 stamt uit 1988. Een foto op streetview uit juni 2018 laat zien dat hier toen Fritech Personeelsdiensten is gevestigd. Op de website https://www.planviewer.nl/adressen/adres/0059200000862451/buitenpost-kerkstraat-39 lezen we dat de oppervlakte van het perceel 212m²  is. De bestemming is kantoorfunctie.