Amersfoort Postkantoor aan de Stadsring 24

Schreven we dat de lijst werd opgesteld in 2005? De bron was een literatuurstudie. Het blijkt ook dat men niet altijd even goed oplette. Het genoemde postkantoor is in 1996 gesloopt. Amersfoort is een stad met veel monumenten. Misschien van daar een zekere nonchalance? In de jaren zestig sloopte men ook al het monumentwaardige Peters pand.

Al in 1951 schreef de directeur van het Amersfoortse kantoor aan het Hoofdbestuur van de PTT, dat er een nieuw groot postkantoor moest worden gebouwd in het centrum van de stad. Het hoofdbestuur en de Gemeente traden in overleg. Men kwam tot een oplossing, dat er aan de Rondweg (Plantsoen West) een nieuw postkantoor gebouwd zou gaan worden. Op een oproep in de kranten kwamen 48 inschrijvingen binnen; het aannemersbedrijf T. van Hoogevest NV te Amersfoort was de laagste inschrijver, voor een bedrag van fl.1.174.000.De bouw werd begonnen op 25 september 1959 onder toezicht van de Rijksgebouwendienst; het plan was ontworpen door de architect J. de Bruin. De bouw verliep vlot. Op 2 juni 1961 werd het postkantoor officieel geopend. Bij de opening getuigde de directeur-generaal der PTT prof. ir. G.H. Bast van zijn grote vreugde, dat Amersfoort nu de beschikking heeft over een royaal postkantoor, dat beantwoordt aan hoge technische en esthetische eisen. Het is zelfs zo, dat het nieuwe gebouw ruimte biedt voor het opvangen van een voortgezette ontwikkeling van de postale dienstverlening. De linkervleugel heeft twee grote zalen, elk van 400 m2 vloeroppervlak. Hierin bevindt zich de expeditie met o.a. de postbussen, die vanuit de hal voor het publiek bereikbaar zijn. Het publiek heeft voornamelijk te maken met de begane grond van de rechtervleugel. Men krijgt entree in het gebouw in een hal van 31 meter lengte en 8 meter breedte, waarin een balie van 28 meter lengte met 15 loketten. Achter de balie is een ruimte voor de ambtenaren die met het publiek hebben te maken. Op de verdieping is een ruimte voor de bestellers van 18.5x18.5 meter, met een wachtkamer en een kantine van 10x18 meter. Door een hoogteverschil tussen de ruimte op de begane grond en de eerste verdieping kon een tussenverdieping worden gemaakt, waarin de technische afdeling een plaats heeft gekregen. Onder het hele gebouw is een souterrain, met een grote rijwielstalling tevens schuilkelder, een ruimte voor het archief en de apparatuur voor telefoon en telegraaf. Inmiddels is ook dit kantoor aan de Stadsring afgebroken om plaats te maken voor nieuwbouw. Het in juni 1961 gebouwde postkantoor aan de Stadsring werd in 1996 afgebroken om plaats te maken voor een modern winkelcentrum. Bron van deze passages is de website www.amfiver.nl, auteur van dit (ingekorte) artikel was dhr. J.A. Uitenbogaart.

Delfzijl Postkantoor aan de Schoolstraat 7

De aanvang van de bouw was in 1961. Hier is nu een groot gezondheidscentrum  gevestigd. Aan de voegen in het metselwerk kun je zien waar het oude postkantoor was en waar de aanbouw van de uitbreiding van het nieuwe deel van het gezondheidscentrum begint. Het abstracte eigentijdse kunstwerk hangt er nog.

Het pand is ontworpen door architect Bosma, het werd opgeleverd in 1963. Op een site van de gemeente Delfzijl noemt met het “shake hands” architectuur. Het ultramoderne Gezondheidscentrum kon opgeleverd worden in 2018. Het is geen monument, maar al met al vind ik dit een zinvolle en smaakvolle herbestemming.

Den Helder Postkantoor aan de Middenweg 172-174

Over dit gebouw uit 1965 zijn kranten vol geschreven. Niet in de periode dat het diende als postkantoor, maar in de jaren daarna. Een verhaal hoe rond een gebouw de zaken uit de hand kunnen lopen.

In november 2011 lezen we op de website http://www.behoudpostkantoordenhelder.nl/ een vurig pleidooi voor behoud van het postkantoor. Er wordt uitgelegd wat er bijzonder is aan het gebouw. Het  is in 1965 gebouwd en behoort, evenals het NS-station, tot de architectuur van de Wederopbouw. In architectonisch opzicht zullen de meeste mensen bij de Wederopbouw denken aan galerijflats, gelijkvormige woonwijken, standaardisatie en monotone massabouw. Toch kent deze periode vele voorbeelden van kwalitatief goede architectuur. De sleutelwoorden zijn: karakteristiek materiaalgebruik zoals glas en beton, en een heldere, afgewogen, efficiënte vormgeving. Maar, zo spreekt men vanuit een onheilsverwachting: Den Helder heeft een geschiedenis van sloop. Vaak ontberen bijzondere gebouwen lange tijd onderhoud waarna de gemeente vervolgens de conclusie trekt dat het beter is het gebouw te slopen. Op dit moment staat het postkantoor, van de architect Jo Kruger, op de nominatie om gesloopt te worden. Een architect waarvan elders enkele bijzondere gebouwen bewaard zijn gebleven. Niet iedereen vindt het postkantoor even mooi, maar feit is wel dat het gebouw onderdeel is van de geschiedenis van onze stad. Wij zijn van mening dat we de weinige beeldbepalende gebouwen die we nog hebben moeten behouden. In 2008 kwam dit al aan de orde in de gemeenteraad.

Ook de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumentenzorg heeft gepleit voor behoud van zowel het postkantoor als het stationsgebouw en stelt integratie ervan voor in de nieuwbouwplannen. Het gebouw is uniek door de opvallende zuilenrij. Er is ook een bijzondere, prominente daklijst. De maatvoering is heel helder: er is sprake van een moduul of eenheidsmaat die steeds wordt herhaald. Het is nog in een opvallend oorspronkelijke staat en gaaf bewaard gebleven. Behoud en hergebruik van het postkantoor sluit ook helemaal aan bij het actuele duurzame bouwen. Als laatste argument wordt genoemd het historisch besef van je stad. Het probleem daarbij is dat de wederopbouwarchitectuur misschien nog te jong is om tot een goed oordeel te komen. En dat wat we nu nog niet op waarde kunnen schatten en afbreken, kan leiden tot gaten in de historische continuïteit van elkaar opvolgende bouwstijlen. En Den Helder heeft daarin al wat gaten. Het pleidooi is voor een transformatie naar een nieuwe openbare functie.

De tussenliggende soap laat ik maar even liggen. Hoe is de situatie nu?

NH Nieuws van 21 april 2021 vat de stand van zaken samen onder de kop:  “Na jarenlange strijd van kunstenaar houden omwonenden renovatie postkantoor tegen”

Drie jaar geleden werd kunstenaar Rob Scholte uit zijn zelfbenoemde museum aan de Middenweg in Den Helder gezet door de gemeente. Terwijl hij nog altijd in een ingewikkelde juridische strijd is verwikkeld met de gemeente, begon aannemingsbedrijf A. Tuin met het her ontwikkelen van het gebouw, dat vroeger een postkantoor was. Dit loopt al jaren uit: omwonenden houden verdere renovatie van het pand tegen, blijkt nu.

In de koopovereenkomst, waar de aannemer mee akkoord is gegaan, staat volgens de gemeente dat het voormalige postkantoor binnen 36 maanden na levering moet zijn gerenoveerd. Dat houdt in dat het pand voor 23 juli 2021 moet worden opgeleverd.

De werkzaamheden lopen echter vertraging op door bezwaren van omwonenden, meldt de gemeente in antwoorden op vragen van de lokale D66-fractie: "Een aantal omwonenden is tegen de afgegeven omgevingsvergunning in beroep gegaan (voordat de omgevingsvergunning 'onherroepelijk' is geworden). Deze rechtszaak loopt nog en zolang dit dossier onder de rechter is zullen de werkzaamheden geen aanvang nemen." Wat dit betekent voor de oorspronkelijke verplichting om het pand binnen drie maanden op te leveren - wat gezien de rechterlijke stappen een uitdaging wordt, is niet bekend.

Vorig jaar werd de laagbouw van het gebouw, waarin het museum van Rob Scholte was gevestigd, gesloopt. In de hoogbouw van het voormalige postkantoor komen appartementen.

Scholte tekende in 2019 zelf bezwaar aan tegen de verbouwingsplannen. Het kwam tot een rechtszaak, maar de rechter oordeelde dat de kunstenaar 'geen eigenaar, geen gebruiker en geen omwonende' is. Of hij nu weer een van de bezwaarmakers is, lijkt onwaarschijnlijk aangezien hij eerder door de rechter niet als omwonende is aangemerkt.

Scholte ligt al jaren in de clinch met de gemeente. Hij wilde van het gebouw waar hij woonde en zijn museum had een permanent museum maken, maar de gemeente zag hem liever vertrekken. Sinds hij in 2018 uit het pand is gezet, strijdt hij tegen de uitzetting en voor teruggave van zijn kunstwerken en een schadevergoeding. Deze zaak loopt nog steeds. Het gerechtshof oordeelt op 1 juni of de gemeente inderdaad zijn kunstcollectie mag veilen.

Eindhoven Post- en Telegraafgebouw aan het Stationsplein

Over dit gebouw, een stationspostgebouw van een soort dat we meer zien, vinden we dat het bouwjaar 1956 zou zijn. Bij gebrek aan primaire bronnen lezen we op een forum op internet dat het 1961 in gebruik is genomen. Blijkbaar was het gebouw “op de groei” gebouwd, want op een aantal etages waren klaslokalen van de Technische Hogeschool Eindhoven gevestigd. Een deelnemer aan het forum weet ook te melden dat in 1968 daar de HEAO startte met 81 studenten. Een citaat:  Schoolleider dr. W. Maas zat in zijn kamer op een terrasstoeltje en achter een klaptafeltje bij wijze van kantoormeubilair. Bron: Hogeschool Eindhoven 25 jaar HEAO.

Het allereerste doel was uiteraard die van hoofdpostkantoor en uiteraard waren hier, tot de vorming van het EKP Den Bosch, ook de expeditie werkzaamheden voor de wijde omgeving ondergebracht. Zelf heb ik het gebouw enigszins leren kennen in het jaar 2000 toen hier een tijdelijk dependance van het Financial Shared Service Centre van Post gevestigd was in een klassiek hokjeskantoor. Eindhoven was een bijzonder kantoor omdat Eindhoven nog lang een eigen postperron had in verband met een aantal grote in de regio gevestigde drukkerijen.
In het Eindhovens Dagblad van 22 oktober 2012 lezen we hoe het verder gaat met dit beoogde monument. Hoewel: die beoogde status is iedereen dan al lang vergeten.  De kop luidt: 'Postkantoor' bij station Eindhoven tijdelijk herbestemd.  Het uitgerangeerde postkantoor naast het Eindhovense NS-station, krijgt de komende anderhalf jaar een tijdelijke bestemming. De tekst van het artikel luidt:

“De gemeente en toekomstig terreinontwikkelaar AM zijn hierover met vijf initiatiefnemers in gesprek. Het gaat om de invulling van de begane grond van het voormalige postkantoor. Alle vijf initiatieven richten zich op huisvesting van creatieve ondernemers. Na anderhalf jaar moet de huidige bebouwing aan het Stationsplein in principe wijken voor 'Lichthoven', het miljoenenproject dat de locatie vult met kantoren, woningen, winkels en een hotel.
"Voor ons is belangrijk dat er weer reuring komt en licht brandt in dit gebied", motiveert Jos Rooijmans (programmamanager Spoorzone) de tijdelijke ontwikkeling. De gemeente heeft het beheer van het gebouw momenteel uitbesteed aan een antikraakbureau. Het postkantoor aan het Stationsplein sloot in 2006 zijn deuren en staat sindsdien grotendeels leeg. Wel zit er nog een autoverhuurbedrijf.”

Omroep Brabant schrijft op 22 januari 2015 over het vervolg:

 

“Het oude postkantoor aan de Stationsweg in Eindhoven gaat tegen de vlakte. Het 53-jaar oude gebouw wordt vanaf donderdag gesloopt. Ook het voormalig grenswisselkantoor aan het Stationsplein zal verdwijnen.

Vanaf november 2014 is het gebouw gestript. Eigenlijk had het sloopbedrijf, Van Liempd uit Sint-Oedenrode, acht mensen voor dat werk ingepland maar uiteindelijk hebben er ongeveer dertig mensen aan gewerkt. Volgens de sloper omdat er veel asbest aangetroffen werd dat verwijderd moest worden.
'Flink gevaarte' Het ‘knippen’ van het gebouw gebeurt met een enorme kraan van ongeveer 130.000 kilo. “Dat is een van de grootste van Europa”, stelt Arie van Liempd.
De kraan heeft een uitschuifbare arm met betonknipschaar. “Omdat het naast het spoor is en in de binnenstad biedt deze klus een flinke uitdaging. Het is ingrijpend, maar wel leuk om te doen.”
Na de sloop komt er naast het station een kantoor- en woontoren.”

 

Dat gebouw staat er inmiddels. Het hoofdgebouw, The Student Hotel Eindhoven, staat met zijn hoogte van 76 meter in de top 10 van hoogste gebouw van Eindhoven. Met de vestiging van dit studentenhotel werd er ingespeeld op het groeiende aantal buitenlandse studenten die zich inschrijven aan met name de Technische Universiteit Eindhoven. Achter het hoofdgebouw zouden er nog zeven lagere kantoorgebouwen op het terrein.

Eindhoven maakte zich wel zorgen over het kunstwerk aan de gevel. Het kunstwerk bestaat uit gekleurde bakstenen en een reliëf. Het is gemaakt door Wally Elenbaas, een kunstenaar uit Rotterdam. De naam van het werk is ‘Berichtgeving’ en je ziet een paard, vogels en mensen die bezig houden met berichten te maken, een typische verbeelding voor een postkantoor natuurlijk. Maar het blijkt dat voordat het hele gebouw tegen vlakte ging, de muur met het kunstwerk al was weggehaald, zo is te zien op een foto uit 2009. Althans, het grootste deel dan. Wat is hiermee gebeurd? Navraag bij de gemeente leerde dat het juist uit het gebouw is gehaald en veilig is gesteld. “Het kunstwerk is bewaard gebleven en staat momenteel in een opslagruimte, in afwachting van de ontwikkeling van de rest van het gebied Lichthoven en besluitvorming over een terugkeer in de openbare ruimte in de toekomst”, zo laat de gemeente weten. In 2007 zijn er bovendien al mallen gemaakt zijn van de reliëfs. De kans bestond dat de muur met de afbeeldingen zou breken als het uit het gebouw gehaald werd en dan zou het voor altijd verloren zijn. Zo kon er nog een kopie gemaakt worden. (Bron: In de Buurt Eindhoven van 25 augustus 2018)

Een bezoek aan Eindhoven staat uiteraard nog in de planning maar nergens vind ik tot nu toe een bericht over herplaatsing van het kunstwerk.

Al met al hoeven we er niet erg treurig over te zijn dat dit gebouw niet behouden. Zo bijzonder was het nou ook weer niet. En het zou misstaan in de hightech metropool Eindhoven.

Hoensbroek (Heerlen) Postkantoor Mgr. Nolensstraat 27

Het terugvinden van dit postkantoor was een beetje lastig omdat het onder Heerlen stond en de straatnaam abusievelijk vermeld stond als Mgr. Nolenslaan 67. Het is geen monument, maar wordt wel beschreven als een karakteristiek pand. En dat is het zeker! Op de site http://openmonumentendagheerlen.nl/omdh/voormalig-postkantoor/ vinden we een adequate beschrijving. Ik kan het niet beter vertellen.

“In 1906 kreeg Hoensbroek een hulppostkantoor bovenaan de Kouvenderstraat. In 1915 kwam er een hulpkantoor tegenover de ingang van de Staatsmijn Emma, kantoor Treebeek. In 1961 werden beide kantoren opgeheven en het nieuwe postkantoor aan de Mgr. Nolensstraat betrokken. De ruime trappartijen en de gebogen luifels geven het pand een opvallend en tegelijkertijd klant-vriendelijk karakter. Men kon zelfs buiten zijn post-zaken afhandelen indien men dat wilde. Eén van de loketten was in de buitenmuur gevestigd en kon via een trapje worden bereikt.

De eerste en tweede verdieping staan op een hoge plint van mijnsteen. Een lange reeks van lage bovenlichten onderstrepen deze compositie. De brede bandvensters, de luifellateien en balkons verraden Corbusiaanse invloeden. De additionele luifel op de hoek, met acht gewelfde delen en een sculpturale drager, geeft aan het geheel een kunstzinnig charisma. Zorgvuldige details zoals de zwevende traptreden onder een luchtige balustrade maken dit gebouw tot een mooi voorbeeld van vriendelijk modernisme.  

Architect Theo Boosten (1920-1990)  zoon van architect Alphons Boosten (1893-1951) is ook bekend van de zogenaamde Boosten-driehoek (brandweerkazerne, politiebureau en mijnschool) in Heerlen. Zijn werk is als ‘Maastrichtse School’ omschreven en vormde een inspiratiebron voor een jonge generatie architecten. Het postkantoor doet tegenwoordig dienst als tandartsenpraktijk met bovenwoningen.”