Een rondje Utrecht: De Bilt en Doorn

De Bilt

In De Bilt vindt hij twee panden met een postgeschiedenis. De eerste stop is bij een  half-vriistaand gebouw in neorenaissancestijl dat twee bouwlagen telt en een rechthoekige plattegrond heeft, met de korte zijde (voorgevel) aan de Dorpsstraat 25, vanouds Steenstraat. In de gepleisterde banden de aanduiding Anno 1884. In “De Vierklank”van 13 januari 2017 staat de gewenste achtergrond informatie bij dit pand en bij de opvolger aan de Dorpsstraat 25. Ik citeer letterlijk, mooier zou ik het niet kunnen vertellen:

Lies Haan van de Biltsche Historische Kring 'dOude School attendeert op een uitgave uit 1993 'Postkantoor in een Biltsche Herberg', waarin door A.P. de Goede en M.H. van Dort de geschiedenis van de posterijen in De Bilt en Bilthoven wordt beschreven en op een aantal artikelen in De Biltsche Grift, waar veel over de geschiedenis van de postkantoren is terug te vinden.

Tot in de negentiende eeuw stond op de plaats van het eerste postkantoor (Dorpstraat 25) een boerderij. In 1837 verkocht de eigenaar deze aan de heer G. Soeders, die haar verbouwde en er een rijtuigfabriek in vestigde. In 1844 werd het pand ingrijpend verbouwd en werden er twee schoollokalen, een onderwijzerswoning, de raadskamer, het cachot en de veldwachterswoning in ondergebracht. In 1883 werd besloten het pand grotendeels te slopen en werd er een nieuw gemeentehuis annex postkantoor gebouwd. Hierin werd ook een directeurswoning en een bureau en woning voor de veldwachter gerealiseerd. In 1906 werd het gemeentehuis voorzien van elektrisch licht, het postkantoor echter pas in 1909. De posterijen weigerden aanvankelijk in 1906 de met deze verbetering samenhangende huurverhoging te betalen, maar stemden 1909 toch in. Aangezien de gemeente na enige tijd om meer ruimte verlegen zat werd het huurcontract met de posterijen na 14 november 1912 niet verlengd. In 1932 is het gemeentehuis verplaatst naar Jagtlust aan de Soestdijkseweg-Zuid en is het gebruik en de bestemming van het voormalige gemeentehuis annex postkantoor herhaaldelijk gewijzigd. In 1977 heeft na het vertrek van de politie (de opvolger van de veldwachter) een verbouwing plaatsgevonden tot vijf wooneenheden.

Een postkantoor aan de Burgemeester de Withstraat (10-12) werd geopend op 25 maart 1915 (om 18.00 uur). In de pers werd hier opvallend weinig aandacht aan besteed. Het pand heeft volgens De Goede en van Dort diverse verbouwingen ondergaan, waaronder een in 1921 en een in 1948, toen er postbussen bijkwamen en het lokettenfront werd gewijzigd. Toen het gebouw in 1913 werd ontworpen werkten er nog steeds evenveel mensen als in 1894: de directeur, een kantoorbediende en vijf bestellers. In 1956 wordt gesproken van een 'nijpend ruimtegebrek'; 15 bestellers moeten hun werk verrichten in een ruimte van slechts 30 m². In december 1956 schreef het Postdistrict Utrecht, dat men voornemens was om het kantoor te verbouwen omdat het te klein geworden was. In de daarop volgende jaren kwamen er diverse plannen; in 1972 liet de PTT definitief weten dat men bezwaren zag in nieuwbouw aan de Burgemeester de Withstraat. Men vond de ligging te excentrisch en was bang, dat de straat een uitstervend deel van de gemeente was. In 1975 kwam dan uiteindelijk de nieuwe vestiging aan de Hessenweg 164-166. Het pand aan de Burgemeester de Withstraat werd verkocht en na een grondige verbouwing werd het toen in gebruik genomen door boekwinkel 'De Oude Post'.

Het ruimteprobleem in het pand Burgemeester de Withstraat 10-12 - al in 1956 geconstateerd - wordt in 1975 volledig 'geneutraliseerd'. In een artikel (april 1994) in De Biltse Grift vertelt Ellen Drees over haar persoonlijke herinneringen aan het pand aan de Burgemeester de Withstraat: 'Onlangs kreeg ik het boekje Postkantoor in een Biltsche Herbergh van A.P. de Goede en M. H. van Dort cadeau. Daarbij ging mijn belangstelling vooral uit naar wat de auteurs te vertellen hadden over de geschiedenis van de postkantoren. Met één van de Biltse postkantoren heb ik namelijk een aantal jaren een nogal persoonlijke band gehad. In april 1975 kraakte ik samen met een groepje vrienden het 'Oude Postkantoor' aan de Burgemeester de Withstraat 10-12. De directeurswoning van het Oude Postkantoor was nog in prima staat. Op de eerste verdieping waren vier grote kamers en een riante keuken, die uitkwam op een groot balkon. Op de zolderetage waren bovendien nog twee grote voorkamers, een wat kleiner achterkamertje en twee grote overlopen. In een kleine ruimte ernaast lagen twee toiletten, die echter niet meer bruikbaar waren. De opschriften op de deuren zorgden echter voor enige hilariteit, omdat er één bestemd was voor ambtenaren en één voor postbestellers.

Doorn

De laatste halte vandaag is Doorn. In Doorn werd in 1882 aan de Dorpsstraat een gebouw gebouwd, dat diende als gemeentehuis, postkantoor en politiebureau. In 1937 werd tegenover het gemeentehuis een nieuw postkantoor gebouwd in een schitterende typische jaren dertig stijl. Nu is hier aan de Dorpsstraat 23 een Gezondheidscentrum gevestigd.

In 2007 werd een nieuw sorteercentrum op het bedrijventerrein Vossenburg aan de Velperengh in gebruik genomen. In de zomer van 2016 stond dit al anderhalf jaar leeg, zo meldde het AD op 28 juli 2016. Het pand is 1300 m2 groot, werd in eerste instantie voor € 2 miljoen aangeboden, maar zakte al in prijs naar € 1.2 miljoen. In het artikel in het AD wordt de hoop uitgesproken dat het bestemmingsplan gewijzigd kan worden om het pand een retail bestemming te geven.

Terug

Overheersende gedachte op de weg terug is wel hoe blij je moet zijn met het enthousiasme van velen om de geschiedenis te boekstaven. Wat ik me afvraag is of er over, pak hem beet, vijftig jaar mensen zijn die zorg dragen voor de boekstaving van de geschiedenis van de moderne gebouwen zoals die aan de Postlaan 1 in Bilthoven of het pand uit 2007 in Doorn.

Heeft u ook een verhaal te vertellen uit de rijke geschiedenis van Post? Mail naar gjfmklaas@gmail.com