Tweemaal Peters in Nijmegen

Nijmegen is een van de weinige steden in Nederland waar twee voormalige postkantoren van de hand van architect Peters behouden zijn gebleven. Op de eerste zonnige dag sinds tijden reist Gerard naar Nijmegen om op deze 28 mei 2021 te zien hoe deze panden er bij staan. De eerste stop is bij de Begijnenstraat 8-12 in de oude binnenstad.

Boven en onder: Het voormalige Post- en Telegraafkantoor aan de Begijnenstraat

In het voormalige postkantoor aan de Begijnenstraat is nu een SPAR filiaal gevestigd. De oorspronkelijke pilaren -met posthoornmotief- zijn nog te zien

Boven: door deze poort ging de postkoets

Foto's boven en onder: Achter dit kantoor zijn appartementen gebouwd. Op de begane grond is een AH Supermarkt en een sportschool

Gerard raakt bij toeval in gesprek met een inwoner van Nijmegen, met veel kennis  van de architectuur in de  oude binnenstad. Hij was graag bereid zijn kennis te delen en uiteindelijk neemt hij hem mee naar de Spar vestiging om de hoek aan de Lange Hezelstraat, waar de oorspronkelijk de ingang van het postkantoor ligt. De Begijnenstraat is er later bijgebouwd.  De filiaalhouder van de Spar wordt er bijgehaald en hij wist nog een paar interessante details te melden,  die onderstaand verhaal van de oudheidkundige kring mooi aanvullen. De dakconstructie steunt op gietijzeren palen, waarop het oorspronkelijke P+T logo nog te zien is. Verder vertelt hij in geuren en kleuren hoe  achter in de huidige supermarkt de postkoets kon draaien, die op Begijnenstraat 12 het pand was binnengekomen en ook weer verliet.   

De oudheidkundige kring van Nijmegen vertelt het volgende verhaal :

“In 1892 kreeg Nijmegen dan een echt postkantoor: het werd gevestigd in het grote herenhuis aan de Lange Hezelstraat 14-16. Al toen het Rijk het huis in 1890 aankocht, bleek dat het te klein zou zijn om alle functies te kunnen herbergen. Daarom vond in 1890-1892 een uitbreiding plaats aan de achterzijde van het pand, op een stuk grond aan de Begijnenstraat. In dit nieuwe gebouw kreeg het telegraafkantoor onderdak. In het lage linker gedeelte was het bureau voor telegrambestellingen ondergebracht, op de begane grond van het rechter deel was de seinzaal, vanwaar men de telegrammen verzond. De deur rechts leidde naar de directeurswoning, die niet alleen de bovenverdiepingen van dit nieuwe gebouw betrof, maar ook een groot deel van het oude herenhuis aan de Lange Hezelstraat. Links van het complex bevindt zich een poort, die vroeger toegang gaf tot het achterterrein, waar de postpakketten in en uit de postkoets werden geladen. Het telegraafkantoor en de poort ernaast zijn ontworpen door aannemer C. Eijsvogel. Daarna is het ontwerp hoogstwaarschijnlijk het bureau van rijksbouwmeester en ‘postkantorenarchitect’ C.H. Peters gepasseerd. Dit kantoor aan de Begijnenstraat vertoont namelijk duidelijke overeenkomsten met andere postkantoren van Peters. Kenmerkend zijn de neogotische bouwstijl met topgevels, boogfriezen onder de dakgoten en hoge vensters met segmentbogen. In 1909 verhuisde het postkantoor naar een nieuw gebouw aan de Van Schevichavenstraat. Het vroegere telegraafkantoortje werd nu door de Dienst der Domeinen gebruikt. Tegenwoordig is het een woonhuis. In de loop der tijd is het pand enigszins verbouwd. Zo werd in 1976 een grote dakkapel verwijderd en is de poort ter linker zijde een garage geworden.”  Bron: https://www.noviomagus.nl/h1.php?p=Vrij/Telegraafkantoor/TelegraafkantoorCat.html

Het tweede Petersmonument ligt aan de Van Schevickhavenstraat 1-3. Het dateert van 1908. Vanaf dat moment werd de Begijnenhof een bijpostkantoor. In het pand huisvest nu een AH vestiging. Het is een groot pand vergelijkbaar met de Nieuwstraat in Deventer. Ook met een hoge telecom zendmast, die op een bepaald moment in de geschiedenis bij dit soort panden een plek hebben gekregen.  Ook hier komt Gerard weer een inwoner van de stad tegen, die zijn kennis wil delen. Hij wees me op een paar details om te fotograferen.  Het pand is vooral heel diep aan de Van Broekhuysenstraat .  Vanwege de nog geldende Corona maatregelen is Gerard niet naar binnen gegaan, hoewel dat volgens de Nijmegenaar zeker de moeite waard is. Een volgende keer dan maar.

Het is typisch een gebouw waarvan men wel vond dat het behouden moest blijven als monument, maar men worstelde met de vraag: “Wat moet je er mee?” Op de site www.herbestemming.nu vinden we het verhaal.

In 2010, na het vertrek van Postkantoren BV is het oude postkantoor her ontwikkeld tot een supermarkt, winkels en huurappartementen. Toen Talis (een lokale woningbouwcorporatie) het gebouw in 2004 aankocht stonden de ruimtes op de verdiepingen al 20 jaar leeg. Talis wilde in het oude postkantoor 26 huurappartementen in de vrije sector en twee winkels op de begane grond en in het souterrain realiseren; 14 appartementen in het oude gedeelte en 12 in een vrijstaand nieuw te bouwen gedeelte. In overleg met de afdeling monumentenzorg moest het gebouw zo veel mogelijk in de oude staat worden hersteld. De aanbouwen aan de achterzijde van het gebouw, die een lage monumentwaarde hadden, konden worden gesloopt om de nieuwbouw mogelijk te maken. “De nieuwbouw vormt een stijlvolle toevoeging aan het monument en doet recht aan de oorspronkelijke architectonische visie”, zo stelt www.herbestemming.nu”.

Kritische Nijmegenaren bekeken het nauwgezet en constateerden dat het maximaal percentage van het bouwblok met winkelbestemming werd overschreden. Dat vertraagde, maar leidde niet tot aanpassing van het ontwerp dat verder goed paste in het bestemmingsplan.

De bouw is complexer en iets duurder geworden vanwege het naastgelegen KPN-gebouw waar belangrijke, trillingsgevoelige apparatuur is geïnstalleerd. Om geen last van contracttrillingen te krijgen moesten de verbindingen tussen beide gebouwen doorgezaagd worden. Ook het slopen moest voorzichtig gebeuren.

De exacte draagkracht van de fundering was niet bekend, daarom werd er voor lichte houtskeletbouw gekozen. Omdat de elementen op de beperkte bouwplaats niet heel groot aangeleverd konden worden, moest er dus nog veel ter plaatse in elkaar gezet moesten worden. 

Het oude postkantoor werd aangekocht voor iets meer dan € 2,7 miljoen. De totale stichtingskosten bedroegen € 9,7 miljoen. De gemeente Nijmegen gaf een subsidie vanwege

de regeling 'Wonen boven winkels'. De subsidie is gesaldeerd met de storting die Talis zou moeten doen in het parkeerfonds van de gemeente, omdat het onmogelijk was op eigen terrein parkeerplaatsen te maken.

Uiteindelijk was wel de supermarkt de financiële drager van het project. Tijdens de drie jaren van uitwerking van de plannen heeft het Postkantoor het gebouw gehuurd voor € 170.000 per jaar. Een van de slotconclusies op www.herbestemming.nu is dat “sloop van een deel van een gemeentelijk monument blijft een hachelijke onderneming, ook al heeft dat deel geen enkele architectonische, monumentale waarde.”  Architect van de transformatie was Van de Looi en Jacobs architecten.

 

Al met al was het een leuke ochtend dankzij een gastvrij Nijmegen. Het mooie weer zal er mee te maken hebben.

 

Maak jouw eigen website met JouwWeb