Van Hattem naar Brummen, tussen Veluwe en IJssel - deel 2

Geïnspireerd door het weer, te fris om te wandelen, te veel wind om te fietsen maar met een mooi zonnetje besluit ik tot een dagje Gelderland. Dit keer de route Hattem via Apeldoorn naar Brummen. Wederom op zoek naar de postkantoren die ik achter de bureau heb opgespoord. Liefst met verhalen er achter. Het is mei 2023.

In dat gebied telden we bij de classificatie van 1892 vier hoofdpostkantoren. De grootste Apeldoorn klasse 5, Epe viel in klasse 7, Brummen in 7 en Hattem in 8. Bij de her classificatie van 1905 was Heerde er bij gekomen in 8. Epe, Heerde en Hattem vielen onder de inspectie Zwolle, Brummen en Apeldoorn onder Arnhem. Die plaatsen heb ik bezocht. En route bleken Vaassen en Eerbeek ook de moeite waard.

Op de trip ben ik twee rijksgebouwen tegengekomen, die tot de eredivisie van de postale architectuur behoren. De Deventerweg in Apeldoorn uit het oeuvre van Peters en de Dorpsstraat in Beekbergen, een product van Crouwel. Veel andere gebouwen zijn particulier of door de gemeente gebouwd en verhuurd aan het rijk. Waarschijnlijk had dit ook een economische achtergrond, het Rijk wilde geen gebouwen realiseren in plaatsen waar de verdiensten niet toereikend waren. Men huurde liever.

Bij elke bezochte plaats heb ik geprobeerd het rijtje postkantoren in de loop der tijd in beeld te krijgen. Mooi en lelijk. Dit is deel 2 van het verhaal.

Het eerste postkantoor van Apeldoorn

Boven en onder: Het postkantoor van Peters uit 1909 aan de Deventerstraat 18-20

Boven: Het monument van Peters in 2022

Boven: de voormalige bestelvestiging aan de Loudonstraat 75

Rechts: in de oostvleugel van paleis Het Loo was tot 1994 een postkantoor gevestigd

APELDOORN

Apeldoorn kent een rijke postale historie. Lange tijd zat het postkantoor aan de Deventerweg/ Markt. Eerst bouwde gemeente er een pand, in 1909 liet het Rijk Peters een gebouw ontwerpen aan de Deventerstraat 18-20. Dit fraaie pand (Deventerweg 18-20 ) staat er nog, het heeft een monumentale status. Beneden horeca en boven appartementen, die nog recent in de verkoop zijn gegaan.  Peters had wel iets met Apeldoorn. Hij heeft nog meegeholpen aan de verbouwing van Paleis Het Loo en de Koninklijke Stallen. Of hij zich ook bemoeit heeft met de postvestiging Apeldoorn Het Loo is mij niet bekend. Die postvestiging was er van 1876 tot 1994 in de oostvleugel van het paleis. Koningin Wilhelmina hoefde niet ver te lopen als ze postzegels nodig had. Met haar eigen afbeelding, een selfie avant la lettre. Een foto van het kantoor staat op oude-apeldoorn.nl uit de collecte van W. Boogaard. Paleis Het Loo is inmiddels een museum (een aanrader voor een dagje uit). Het is recent grondig verbouwd en het postkantoor is niet meer terug te vinden. Alleen de immer trouwe brievenbus staat er nog.

 In de tijd van de postale groei (eind jaren 80 van de 20e eeuw) ging het sorteergedeelte naar de Geurtsweg, later ook de zetel van het rayon Apeldoorn. Nadat Post er vertrok kwam er een grote sportschool.  Voor de bestelling kwamen er nog eens twee vestigingen in Noord (Sleutelbloemstraat, nu een haardenexpert ) en Zuid (Loudonstraat, thans een motorzaak ).  Postkantoren BV verhuisde naar de Stationsstraat met een vestiging volgens het Postkantoor 90 concept. Bij al deze vier panden is de oranje brievenbus nog de enige herinnering aan de post.  

Boven: Het voorsorteercentrum aan de Geurtsweg; nu BasicFit

Boven: de voormalige bestelvestiging aan de Sleutelbloemstraat


BEEKBERGEN

Naar het zuiden ligt Beekbergen. Tegenwoordig ook gemeente Apeldoorn.

Kijkend naar de boekhandel op de Dorpsstraat 82-84 vind je een pand van de hand van rijksbouwmeester Crouwel. Aanbesteed in 1919 (ik verwijs daarvoor naar het boek de “Rijksbouwmeesters” waarin het pand wordt vermeld). Ik vind een foto op een makelaarssite. Recent is de bovenverdieping verkocht als woonhuis met woonkeuken op de begane grond. De makelaar prijst het gebouw als volgt aan. “Het pand is 20x10 meter en zeer imposant. Alles is van de hoogste kwaliteit gemaakt. Inmiddels zijn we een eeuw verder en het gebouw staat nog steeds te pronken in het dorp. Mede door de exclusieve materiaalkeuzes en het goede onderhoud is het gebouw nog altijd in prachtige staat “. Kon minder zou ik zeggen. Het heeft dan ook terecht een monumentale status. Zie: 

Dorpstraat 82, 2-onder-1-kapwoning in Beekbergen - Redres

Het postkantoor van Crouwel uit 1919, toen en nu.

Adres: Dorpsstraat 82-84


Boven en onder: Eerbeek Illinckstraat 18; in gebruik tot 1920

Boven en onder: Eerbeek Stuyvenburchstraat 32-34, toen en nu

Eerbeek, Nobelstraat 22. Nu staat er een DEKA Markt

EERBEEK

Verder naar Eerbeek, bekend van de papierfabrieken. Het hulppostkantoor zat op drie plekken. Daar kom ik achter bij het raadplegen van de diverse beeldbanken en archieven. Maar helemaal precies zijn die bronnen niet. Daar werd ik mee geconfronteerd toen ik het oudste pand aan de Illinckstraat meende te fotograferen. Ik kwam in gesprek met de bewoonster van het pand en met behulp van een  buurtgenoot kwamen we er achter dat ik naar de plek van de voormalige papierfabriek Schut stond te kijken en dat het postkantoor in het pand er naast op nr. 18 gevestigd was geweest. Van 1891 tot 1920 volgens de historische bronnen. Waarschijnlijk een particulier gebouwd pand, dat later nog aan een aannemerij ruimte bood en tegenwoordig volgens het bordje in de tuin nu een woning met  hondentrimsalon. De geraadpleegde buurman bevestigde dat het opvolgende pand lag aan de Stuyvenburchstraat 32-34, waar behalve de oranje brievenbus niets meer van te zien is. Er staan nu moderne winkelpanden met appartementen er boven. Vervolgens naar de Nobelstraat. Bij supermarkt Deka aan de Nobelstraat 22 vertelde een Eerbeeker mij waar het laatste postkantoor uit het dorp had gestaan. Nadat het postkantoor er mee ophield, was het nog een tijdje bibliotheek, waarna afbraak volgde voor een nieuwbouw supermarkt. Zo zie je wat veldonderzoek ter plekke nog aan informatie oplevert. De oranje brievenbus staat er nog wel.

Boven en onder: Nobelstraat 22. De onderste foto heet: Na de overval


Boven: Brummen Markt links, naast hotel "Het Kromhout" rechts

Boven en rechts : Zutphenseweg 8 in Brummen. Nu Hotel Het Oude Postkantoor. Rechts de gedenkplaat voor de militairen van de Airborne Division

BRUMMEN

Uit de mij ter beschikking staande informatie uit het Erfgoedcentrum Zutphen maak ik op dat het eerste postkantoor van Brummen aan het Marktplein stond naast het voormalige hotel/café “Het Kromhout”. Op die plek stond later nog de Rabobank. En dan praten we over de periode vóór 1879. Vanaf dat moment huurt de PTT namelijk een particulier gebouwd pand tot 1909 of 1919 ( Henk van der Schoor) aan de Zutphenseweg 8. Ik neem aan dat het later is aangekocht en verbouwd. Vanaf het moment dat de loketmedewerkers en de sorteerders vertrokken wordt het  geëxploiteerd als hotel “Het Oude Postkantoor“. De eigenaresse van het hotel wist mij te vertellen dat de oorspronkelijke eigenaar van het pand  (de aannemer) voor zijn dochters een huis op de twee opvolgende kavels bouwde. Goed gebouwd blijkbaar, het staat er allemaal nog. Bijzonder is de gedenkplaat aan de gevel van het voormalige postkantoor. Het bevat de namenlijst van de op 23 september 1944 gefusilleerde militairen van de First British Airborne Division. De krans, gelegd op 4 mei 2023 staat er nog.  Een gebouw met een verhaal dus.

Maak jouw eigen website met JouwWeb