Terug naar het Postdistrict Rotterdam

Het postdistrict was verdeeld tussen in twee delen. Een deel was de stad Rotterdam. Hier was de postdistrictsdirecteur rechtstreeks de baas, geholpen door een hoofd Loketdiensten die over de loketten in de stad ging en een hoofd Bestelling Briefpost, die over de bestelkantoren in de stad ging. Het Expeditie Knooppunt werd gemanaged door een Hoofd Expeditie Briefpost.

Aan de ander kant was het postdistrict verdeeld over een vijftiental hoofdpostkantoren waarbij de postdirecteur het Hoofd van Dienst was van de loket- , voorsorteer- en bestelkantoren in zijn ressort.

Maandelijks vergaderden de postdistrictdirecteuren met de staf en directie van het postdistrict. Je kunt je voorstellen dat dit een groot gezelschap was! Hoogtepunt in mijn herinnering was altijd het borreluur voor de (iets te zware) lunch. Voor de aanwezigen was dit natuurlijk ook altijd een sociale gebeurtenis, want zo heel vaak kwam men ook niet uit zijn eigen ressort. Ik herinner me dat de hoofdonderwerpen vooral waren de exegese van de directieven van de Centrale Directie in Den Haag. Later werden de onderwerpen serieuzer en ging men het ook hebben over zaken als begrotingen en budgetten. Maar ik verdenk de samenstellers van de agenda er nog altijd van dat ze heel goed keken welke onderwerpen perse voor de lunch en welke na de lunch behandeld konden worden. Ik veronderstel ook dat de productiviteit na zo’n lange vergadering een beetje inzakte bij de aanwezigen. Onzichtbaar voor de oppervlakkige toeschouweer was de hiërarchie, maar reken maar dat iedereen besefte dat de directeur van een kantoor der eerste klasse een andere status had dan de directeur van een kantoor der vijfde klasse.

Het is interessant om te kijken om welke postale volumes het ging in die periode. De Rotterdamse agglomeratie, regio Rijnmond plus de Drechtsteden groeiden in die jaren hard. In vier jaren (1981-1985) nam het aantal bestelde brieven met 10,1 % toe. In een tweetal tabellen is te zien om welke gigantische aantallen bestelde post en aantallen lokethandelingen het ging.

Op het moment dat we dit schrijven is het oktober 2021. Post is veranderd. De Post valt niet meer onder de PTT, maar heet nu PostNL. Pakketten is de hoofdmoot van de business aan het worden de bewoners van de regio worden nu vanaf aparte pakkettensorteercentra in Ridderkerk en Dordrecht bediend. Het enorme sorteercentrum staat niet meer aan het spoor bij Rotterdam CS, maar staat nu aan de autosnelweg. De lokettenkantoren zijn verdwenen en voor de lokethandelingen kan men terecht bij de Bruna’s en de Primera’s of de lokale supermarkt. Uitbetalingen vinden er al helemaal nergens meer plaats via een loket. Zelfs de geldautomaten verdwijnen geleidelijk. De bestelkantoren en de voorsorteercentra zijn verdwenen. De postbezorgers krijgen hun post kant en klaar gesorteerd in oranje tassen. Kortom: de gebouwen waaraan inde jaren tachtig nog gebouwd werd zijn nutteloos geworden. Wat is er mee gebeurd? Met behulp van Google maak ik een ronde langs de vijftien hoofdpostkantoren die groeiden en bloeiden in de jaren tachtig.

Alblasserdam

Op 15 december kreeg Alblasserdam een eigen Rijkstelegraafkantoor aan het Cortgene 68. Het pand werd door de gemeente verhuurd aan de postdirecteuren, die van hun kant de PTT weer ruimte verschaften. In 1963 sloot het postkantoor, nadat op 31 mei van datzelfde jaar een nieuw postkantoor van de Van Eesterensingel in gebruik was genomen. In het kader van de dijkverzwaring werd het oude postkantoor in 1986 gesloopt. Het kantoor aan de Van Eesterensingel 126 ging in 2005 dicht. Hier staat nu een modern appartementencomplex (Bron: Historische Vereniging West-Alblasserwaard.

Capelle a/d IJssel

Groeikern Capelle kreeg in 1970 een fraai nieuw postkantoor aan de Duikerlaan 400. Na de sluiting werd het in 2019 gesloopt t.b.v. stadsontwikkeling. Op 13 februari 2020 sloeg de wethouder de eerste paal voor 88 appartementen in 4 – 8 bouwlagen “woningen voor starters in een campusachtige setting”.

Dordrecht

Elders op deze website zijn de postkantoren van Dordrecht al uitgebreid beschreven. De stad rouwt nog steeds vanwege de afbraak van het kantoor dat Rijksbouwmeester Knuttel ontwierp. Het pand aan de Johan de Wittstraat 120 is commercieel ontwikkeld en bevat o.a. een restaurant en woningen.

Hellevoetsluis

Hellevoetsluis kreeg in 1887 een postkantoor aan de Opzomerlaan. Op 15 april 1977 werd door de burgemeester feestelijk het nieuwe kantoor aan de Herman Heijermansstraat 1 in aanwezigheid van de Rotterdamse Postharmonie geopend. In april 2020 werd aangevangen met de sloop. Op de locatie komt een nieuw medisch centrum.

Hoogvliet

In Hoogvliet vind ik op Google Streetview het postkantoor uit 1960 terug. Het staat aan de Middenbaan Noord 35. Mijn indruk is dat het een bedrijfsverzamelgebouw. In het voormalige lokettenkantoor is nu de ING Bank gevestigd.

Krimpen aan den IJssel

In een tamelijk sfeerloos dorpscentrum ligt naast het gemeentehuis aan het Raadhuisplein 134 het winkelcentrum Crimpenhof, waar in 1970 Post een nieuw kantoor opende. Op een makelaarssite zie ik dat de ruimte nog te huur is. Het vreemde is dat uit het Jaaroverzicht van het Postdistrict Rotterdam uit 1981 blijkt dat er in 1981 een nieuw sorteercentrum geopend is in Krimpen aan den IJssel. Vermoedelijk werd toen de distributiefunctie verplaatst van het Raadhuisplein naar dit gebouw met een onbekend adres.

Maasluis

Over sommige plaatsen vind je niets terug van de postgeschiedenis. Over andere bestaat een compleet overzicht. Zo ook voor Maassluis: https://archief.wos.nl/rubrieken/item/20170403-streekhistorie-het-laatste-postkantoor. Dick van Wassenaar van de Historische Vereniging Maasluis schreef een prachtig overzicht. Ik citeer hier uit: “Met de bouw van winkelcentrum Koningshoek werd besloten om daar een nieuw postkantoor te bouwen. In 1972 was het postkantoor met het aangrenzende postsorteercentrum in de Koningshoek gereed. Er was ruim voldoende parkeergelegenheid voor de fietsen, maar ook voor de auto's en bestelbussen waarmee de post inmiddels vervoerd werd.

Daarna begon het aantal diensten dat een postkantoor moest leveren terug te lopen. Het bankwezen nam de postgiro over, de telefoon was volautomatisch en de telegraaf was een verouderd medium. Automatisering van de overblijvende diensten deed de rest. Tegenwoordig kan iedereen de meeste zaken zelf regelen via het 'wereld wijde web' en hebben we de loketdiensten niet meer nodig.

In 2011 sloot het hoofdpostkantoor in de Koningshoek. Het gebouw bleef leeg achter zonder herbestemming. In februari 2017 is het gebouw als onderdeel van de renovaties van de Koningshoek 'neergehaald'. Het niet erg plechtige einde van een belangrijk instituut.”

Middelharnis

Middelharnis kende al in 1884 een verenigd P en T kantoor. In 1912 werd een nieuw kantoor betrokken aan de Ring 40-42. In 1978 werd een gloednieuw gebouw geopend aan de Langeweg 10.

Met het vertrek van TNT Post kwam het postkantoor in Middelharnis leeg te staan, beschikbaar voor herontwikkeling. Woningcorporatie Fides Wonen was in dezelfde tijd op zoek naar kantoorruimte in het centrum van Middelharnis. Na een studie wat er met dit pand mogelijk was, kreeg Studio Architecture de opgave om het bestaande gebouw op een duurzame manier te ontwikkelen tot het hoofdkantoor van Fides Wonen. Een kantoorpand dat als visitekaartje voor de woningcorporatie kon fungeren: prettig om in te werken, transparant en midden in de samenleving. In 2012 werd dit opgeleverd. De uitstraling was van “gesloten” naar “open” gegaan. In 2019 fuseerden een aantal woningbouwverenigingen tot Oost West Wonen, dat zijn zetel heeft in het pand aan de Langeweg 10.

Oud Beijerland

In het centrum van Oud Beijerland vinden we aan de West-Voorstraat 23 Eetcafé Diggels. Hier was het voormalige postkantoor gevestigd. Het is een neoclassicistisch tweelaags pand met een gepleisterde benedenverdieping. Op de site van Diggels lees ik dat het pand in 1775 gebouwd is. In 1897 werd het verbouwd tot een verenigd Post- en Telegraafkantoor. In 2007 werd het verbouwd tot het huidige eetcafé.

In 1971 werd aangevangen met de bouw van een nieuw kantoor aan de Karel Doormanstraat 24. In mei 2019 lezen we dat het gebouw gesloopt wordt.  “Het voormalige postkantoor – niet te verwarren met het oude postkantoor aan de West-Voorstraat waar Diggels in zit – stond al jarenlang leeg. Om wat tegen de leegstond te doen, werd het gebouw de afgelopen zes jaar omgedoopt tot Post 21 en werden daar diverse creatieve, kunstzinnige en sociale activiteiten gehouden.”

Bron: “In de Buurt” van 25 mei 2019  https://indebuurt.nl/hoekschewaard/nieuws/filmpje-het-oude-postkantoor-in-oud-beijerland-is-helemaal-gesloopt~60317/

Als u de link volgt kunt u zien hoe de sloop in zijn werk gaat. Op de plek begint na de zomer de bouw van het Abel Tasmankwartier. Een nieuwbouwproject met heel veel woningen.

Papendrecht

Het eerste postkantoor van Papendrecht stond schuin tegenover het gemeentehuis, vermoedelijk aan Bosch 89. Nu  vinden we nog twee adressen van postkantoren. Aan de Weteringsingel 6 was een gebouw gevestigd waarin ooit postzegels en strippenkaarten te verkrijgen waren. Nu pizza’s, van New York Pizza. Aan de Poldermolen 7 werd in 1965 een postkantoor gebouwd.  Nadat het zijn functie had verloren werd het een kerk. In het Reformatorisch Dagblad lezen we op 6 juni 2013:

PAPENDRECHT. De vrije baptistengemeente (vbg) in Papendrecht heeft een gebouw gekocht. Het kantoor van PostNL aan de Poldermolen wordt haar nieuwe locatie.

„Wij zien ernaar uit om met een eigen gebouw nog beter als eigentijdse kerkgemeenschap te functioneren met en voor onze ruim 400 leden en voor onze omgeving”, aldus voorzitter Kees van Kralingen. De verwachting is dat het gebouw begin 2015 klaar is. Er wordt een kerkzaal ingericht met 550 zitplaatsen. Daarnaast komen er ruimten voor kinder- en jeugdwerk. Op dit moment kerkt de gemeente in de aula van christelijke scholengemeenschap De Lage Waard.

Op de website van het kerkgenootschap zien we dat het gebouw volop in gebruik is.

Ridderkerk

De Stichting Oud Ridderkerk heeft een fraai beeldarchief; foto’s met leerzame bijschriften. Het eerste postkantoor huisde in bij het gemeentehuis aan de Lagendijk. Op een oude ansichtkaart zien we dat er rond 1936 een hulppostkantoor was gevestigd aan de Benedenrijweg 104, “hier moest men het meer dan 20 jaar mee doen”, zo lezen we als bijschrift bij de foto. Later, toen Ridderkerk sterk groeide, werd een postkantoor gebouwd aan de Schoutstraat. We vinden een foto uit 1992.Dit kantoor maakte in 1999 plaats voor een winkelcentrum. Om de groei van het postverkeer op te vangen was in 1982 een voorsorteercentrum annex bestelvestiging gebouwd aan de Nikkelstraat 18. Dit gebouw is nu in gebruik als een fabriek voor maatwerkmeubels, Decosier.

Schiedam

Het eerste postkantoor van Schiedam stond aan de Lange Nieuwstraat 183 en was in gebruik van 1861 tot 1897. In 1897 verhuisde het kantoor naar de Gerrit Verboonstraat. Dit kantoor was in gebruik tot 1936, toen werd een nieuw kantoor aan de Tuinlaan 10 in gebruik genomen. Dat werd in 1966 gesloopt. In 1966 opende de PTT een nieuw kantoor aan de Lange Nieuwstraat 193-197. Dat is in gebruik geweest tot in het gehele land de postkantoren sloten. De bijgebouwen zijn inmiddels gesloopt. In januari 2021 meldt www.schiedam24.nl dat de Stichting Kunstwerk graag in dit pand zou willen trekken. In de bouwgolf van de jaren 80 stichtte de PTT in 1981 aan het Bachplein 591 een nieuw kantoor. Maar het is een beetje saai verhaal in Schiedam. Ook dit kantoor werd gesloopt, in 2017.

Spijkenisse

In Spijkenisse vinden we aan Noordeinde 13 een schattig voormalig postkantoor uit 1906. Qua omvang passend bij de kleine gemeenschap die Spijkenisse toen was. Maar in 1969 werd Spijkenisse qua bevolkingsgroei al aardig meegezogen in de groei en bloei van wereldhavenstad Rotterdam. Er kwam een nieuw postkantoor aan de Marrewijklaan 18. Maar postkantoren in hun klassieke vorm zijn door de tijd achterhaald. Op 28 oktober 2020 schrijft Theo Teitsma in het AD:  

Wethouders Martijn Hamerslag en Igor Bal ‘knepen’ de eerste hap uit een muur van het oude pand aan de Marrewijklaan in het stadscentrum. Het postkantoor maakt plaats voor Het Posthuys, een nieuw appartementencomplex dat een enigszins piramideachtige vorm krijgt. Dat gebouw komt uit zeventig drie-, vier- en vijfkamerappartementen te bestaan, plus een riant penthouse van 202 vierkante meter. Alle woningen krijgen een eigen balkon of terras. Parkeren kan op eigen terrein. De eerste bewoners krijgen eind 2022 de sleutel.

Vlaardingen

De geschiedenis van het postkantoor in Vlaardingen is goed gedocumenteerd. We vinden die op http://www.geschiedenisvanvlaardingen.nl/verhalen/locaties/het-oude-hoofdpostkantoor-aan-de-westhavenkade.

In hoofdlijnen samengevat komt het er op neer dat er in Vlaardingen een postkantoor stond aan de Westhavenkade 53. Ontworpen door Rijksbouwmeester Knuttel. Gevestigd, sinds 1907  in het zogenaamde 'Huis met de Lindenboom', het latere Visserijmuseum. In 1938 ontving de Gemeente Vlaardingen een verzoek van het hoofd van de Rijksgebouwendienst ‘om vergunning ingevolge de Woningwet tot het bouwen van een Rijks Post- en Telegraafgebouw met Telefooncentrale en bijgebouwen op het perceel Westhavenkade (nr. 40) hoek Vossenstraat’. J.G.Robbers werd de architect. Aannemer van de nieuwbouw werd G.B. van Hoek uit Delft. De totale kosten zouden ƒ 140.000 gaan bedragen. Op 14 oktober 1939 vond de officiële overdracht door de Rijksgebouwendienst aan het hoofdbestuur van de P.T.T. plaats. In 1959 werd het gebouw inmiddels te klein bevonden. Architect Schuil paste het ontwerp aan. “Op 17 juli 1961 verhuist een twintigtal werknemers met een administratieve functie waaronder ook het loketpersoneel, naar een gebouw van de technische handelsonderneming NEWA aan de Callenburgstraat. Met zeven loketten hoopt de P.T.T. hier de Vlaardingers tijdelijk van dienst te kunnen zijn. De tweeënzestig postbestellers en expediteurs blijven tijdens de verbouwing gewoon in het pand werkzaam….. Op vrijdag 25 september 1964 vindt de officiële opening plaats in gebouw Triangel. Het gezelschap van notabelen waaronder burgemeester mr. J. Heusdens, de hoofddirecteur van de Posterijen L.T. Hoolboom, de directeur van de Rijksgebouwendienst ir. J. Scheurkogel en J.C. Kremer, directeur van postdistrict Rotterdam, prijst de ludieke opening. De maandag erop kan het publiek het uitgebreide en gemoderniseerde postkantoor bezoeken. De verbouwing heeft dan twee miljoen gulden gekost.” In 2013 kreeg dit pand na jaren leegstand een nieuwe bestemming. KADE40 trok er in. Een instelling op het gebied van kunst, theater en muziek.

In 1989 was Post verhuisd naar de Waalstraat 47, nu een kringloopwinkel. Dat gebouw werd op 30 september 2010 gesloten.

Zwijndrecht

In Zwijndrecht vinden we twee voormalige postkantoren terug. Het oudste is gelegen aan het Raadhuisplein 1 en is een rijksmonument. Het stamt uit 1932 en is in een kantoor ondergebracht met Raadhuis (incl. bodewoning) en politiebureau. Het is door het architectenbureau Granpré Molière, Verhagen en Kok ontworpen in de traditie van het Traditionalisme (Delftse School).

Aan de Koninginneweg 5 werd in 1961 een nieuw postkantoor geopend, dat ooit nog op de lijst stond van beoogde monumenten uit de wederopbouwarchitectuur. Op Google Streetview zien we in november 2020 dat het gebouw er nog prima bij staat. Maar grootschalige stadsontwikkeling rukt op. Naast het kantoor, op de plek van de voormalige Koningskerk ligt een bouwput. Hier komt een grootschalig appartementengebouw. Ik schat in dat dit kantoor het niet lang meer maakt.