Zuid-Kennemerland

Qua postale architectuur is Heemstede een bijzondere plaats. Het herbergt een tweetal gemeentelijke monumenten (beide aan de Raadhuisstraat) en als het aan een deel van de bevolking ligt komt er nog een derde bij, het door Dick Greiner ontworpen pand aan de Binnenweg 160.

De postale geschiedenis is uitvoerig beschreven door de Historische Vereniging Heemstede-Bennebroek,  in het Noord-Hollands archief en in het tijdschrift voor Architectuur.

De start was aan de Raadhuisstraat. In 1853 kwam er een hulppostkantoor voor de 2700 inwoners van het toenmalige Heemstede. Vermoedelijk in het pand van de brievengaarder.  Vóór die tijd haalde een voetbode de post op van het postkantoor in Haarlem.

De bouw van het postkantoor met dienstwoning van architect Johan Wolters werd gerealiseerd in 1889 aan de Raadhuisstraat 27 en deed als zodanig dienst tot 1923. De post verhuisde naar de overkant naar nr. 24, het lege pand op nr. 27 werd eerst politiebureau en kreeg later een andere bestemming. Het pand is een gemeentelijk monument.

Het nieuwe postkantoor aan de overkant was een ontwerp van Joseph en zoon Pierre Cuypers en heeft ook de status van gemeentelijk monument. De postdienst verliet het pand in 1941 naar een tijdelijke huisvesting aan de Binnenweg 159-163. Het was toen al de bedoeling om een nieuw postkantoor te realiseren aan de Binnenweg, maar dat duurde nog 18 jaar door ondermeer de bezetting en de bestedingsbeperking daarna. Het pand Raadhuisstraat 24 werd door de gemeente aan het Rijk verkocht en kreeg een andere bestemming. Aanvankelijk bleef de telefoondienst nog in het pand achter.

Tegenover de tijdelijk huisvesting aan de Binnenweg kwam op nr. 160 in 1959 dan eindelijk het zo gewenste nieuwe postkantoor. De plek was al in 1938 verworven door de aankoop van  het herenhuis Land- en Spaarzicht. Dat pand heeft tussen 1938 en 1959 nog dienst gedaan als kleuterschool voordat de sloper kwam.

Nog wel interessant is de discussie die woedde tussen de PTT en de gemeente Heemstede. Zie  Noord-Hollands krantenarchief van 3 -12-1940. Heemstede was gewend aan postkantoren in de buurt van het stadhuis, midden in het dorp. De PTT wilde een plek noordelijk gelegen, omdat het postkantoren wilde bouwen daar waar mensen wonen. Dat deze plek dicht bij Haarlem lag en verder af  van Bennebroek interesseerde haar niet. De gemeente voorzag een samenvoeging met Bennebroek en vreesde een grenscorrectie aan de Haarlemse kant, waardoor het risico bestond dat het postkantoor  in Haarlem kwam te staan. De strategische belangen van de gemeente kwamen in het geding. De gemeente hield de bouw een tijd tegen, door een probleem te maken van bouwen buiten de rooilijn. Dat het daarna nog 18 jaar duurde had – zoals gezegd – andere oorzaken.  

De postale nieuwbouw op die plek was ontworpen door Dick Greiner en is een voorbeeld uit de wederopbouwarchitectuur. In 1982/1983 werd het inpandig grondig verbouwd en in 1982 kreeg het de status van hoofdpostkantoor. In 1991 werd het bestuurlijk samengevoegd met Lisse tot wat toen heette een RVE(Resultaat Verantwoordelijke Eenheid).  In 2006 werd het postkantoor gesloten en kreeg het een andere bestemming. De huidige eigenaar wil het pand slopen om er zes appartementen te bouwen in een Résidence de la Poste. Een bestemming voor heel wat gesloopte postkantoren! In de gemeenteraad werd er nog over gesteggeld om het pand een monumentale status te geven, zodat sloop niet mogelijk is. Maar in NH Nieuws van 28 januari 2022 lezen we dat B&W en de Raad “om” zijn. Een petitie met 900 handtekeningen heeft zeker geholpen.

In de omliggende of zelfs aanliggende plaatsen van Haarlem is een fraaie verzameling postaal erfgoed te zien binnen de gemeentegrenzen van Bloemendaal waartoe Aerdenhout, Bennebroek, Bloemendaal en Overveen behoren. Nog steeds is dit een van de meest welvarende gebieden van Nederland. We hebben de indruk dat ook op de bouw van postkantoren hier niet bezuinigd. Allereerst komen we een semi-kasteel met toren tegen in Aerdenhout.

In Aerdenhout  werd in opdracht van de PTT  aan de Aerdenhoutseduinweg hoek Eikenlaan (nu nummer 5 ) een gebouw neergezet in de stijl van de omliggende villa’s ( zie beeldbank van Noord-Holland). Het pand staat er nog steeds en is prachtig opgeknapt, zie Google Maps. Het is een gemeentelijk monument. Terecht. Het stamt uit 1905 en is in 2005 volledig gerestaureerd.

In 1908 werd het een bijpostkantoor van Haarlem, na 1939 werd het weer een zelfstandig postkantoor.

Bennebroek

Het pand aan de Bennebroekerlaan 93 is ook een gemeentelijk monument. Het stamt uit 1899 en is gebouwd in de voor die tijd kenmerkende Neorenaissance stijl.

Bloemendaal

Omstreeks 1895 was er een bijpostkantoor (van Haarlem) gevestigd aan het Kerkplein. Na 1902 werd het een zelfstandig postkantoor.  In 1901 werd begonnen met de bouw van het pand Bloemendaalseweg  37/39/41 na verkaveling van de gronden van de buitenplaats Hartenlust. Architect was H.Sjoerds, die het pand voorzag van kenmerken van de sobere Jugendstil.  Het kent een mooie gevelsteen met de tekst Rijkspost-en Telegraafkantoor. Het pand staat op de gemeentelijke monumentenlijst.

Overveen

Het postkantoor was tot 1906 gevestigd op Bloemendaal 7, Overveen. Het Koninklijke Postkantoor had in 1895 8 man personeel als je foto in het Beeldarchief mag geloven. Het woonde tot 1906 in bij het treinstation Overveen. In 1906 werd een nieuw postkantoor gesticht in de buurt aan de Bloemendaalseweg 236.  Een pand met alle kenmerken van Peters inclusief het bekende telefoontorentje. Het herbergt nu 4 appartementen, te huur voor € 1975 per maand.