De postkantoren van Limburg Deel 4 van 4

Over de postgeschiedenis van Beek citeer ik een verhelderend artikel van Paul Hennens van 4 november 2021 (https://www.limburger.nl/cnt/dmf20211027_94264432)

“In november 1852 schreef burgemeester Lemmens uit Beek een brief aan de directeur van het postkantoor te Maastricht met het verzoek om een Beek een ‘Post- en Telegraafhulpkantoor’ te openen. De vraag werd positief beantwoord en in 1853 opende de burgemeester in zijn woning een hulpkantoor.

In 1910 werd in de Raadhuisstraat (op nummer 2) naast het gemeentehuis een nieuw kantoor geopend. Na de Tweede Wereldoorlog startte de gemeente Beek met de aanleg van een nieuw marktplein. Naast diverse winkels werd er ook een nieuw postkantoor met ambtswoning gebouwd.

Het ontwerp was gemaakt door de Roermondse architect ir. J.J.G. Zollner. In Limburg ontwierp hij gemeentehuizen (Geleen), kerken (Pius X te Echt) en andere overheidsgebouwen. Zollner gebruikte veel beton bij zijn ontwerpen, dat in die tijd nog niet veel werd toegepast. Over zijn ontwerpen zei hij het volgende :”Architectuur is kunst en geen kunstnijverheid. Utiliteit en schoonheid dienen samen te vloeien. Een architect moet een bouwtechnicus zijn met gevoel voor esthetiek en niet louter een vormgever.”

Het postkantoor in Beek, gebouwd door aannemer G.B. van Hoek uit Delft, was grotendeels uitgevoerd in glas en beton met een gebogen achtermuur met daarop een kroonlijst. In 1955 werd het kantoor in gebruik genomen. In het bestemmingsplan was naast het postkantoor een nieuw gemeentehuis en politiebureau opgenomen. Deze plannen werden niet uitgevoerd.

Het postkantoor werd in 1974 ingrijpend verbouwd. De typische voorgevel, met de aaneengesloten partij ramen in beton, verdween grotendeels achter een façade van kunststof. Een grote inbreuk op het ontwerp van Zollner. In 2001 werd aan de markt te Beek ’t Schip gebouwd, waarin verschillende winkels onderdak vonden, waaronder boekhandel Zandkuil. In deze zaak werd ook een postagentschap ondergebracht en het postkantoor aan de overzijde kwam leeg te staan. In 2006 werd het gesloopt en kwamen er appartementen.

Het eerste postkantoor in Heerlen dateert van 1877.

Het werd gebouwd aan de huidige Geleenstraat. Dit gebouw werd later omschreven als het oude raadhuis. Het was gebouwd voor een stadje met tussen de 5000 en 10000 inwoners.

Dit gebouw stamt uit 1877,  naar een ontwerp van de stadsarchitect van Venlo J.H.J. Kayser (1842-1917) en is in hoofdopzet een neogotisch gebouw met enkele eclectische onderdelen zoals de rondboogarcade bij de hoofdentree. Het bestond uit een driedelige opbouw met een rijzige middenrisaliet en twee niet geheel symmetrische ondergeschikte zijvleugels. Historici plakten op dit gebouw graag het etiket van een 19e-eeuwse katholieke architectuuropvatting (4). Het gebouw had neogotische elementen zoals de overheersende spitse dakruiter, sterk verticaal gerichte vensterpartijen, kleine pinakels en een grote met leien bedekte kap versierd met dakkapellen. Maar er zijn ook neorenaissancistische elementen zoals de stenen kruisvensters, ronde boogvelden en raamomlijstingen met geblokte lichte natuursteen. In 1930 verscheen er een stompe klokkentoren op het dak en de dakkapellen werden afgerond. De verbouwing leek op een eerste protest tegen al te uitbundig neogotisch vertoon. In tegenstelling tot het vrijstaande nieuwe raadhuis maakte het oude raadhuis wel deel uit van de lintbebouwing langs de Geleenstraat. Het was zo ruim opgezet dat de marechaussee, de gevangenis, het post- en telegraafkantoor, het kantongerecht en later zelfs het kantoor van de Staatsmijnen er konden worden ondergebracht. Met de mijnindustrie groeide de bevolking en werd het oude gemeentehuis om praktische redenen onbruikbaar. Vooral de gemeenteraad kreeg het te benauwd bij het roken van sigaren. Maar nog belangrijker zal zijn geweest dat het oude traditionele bakstenen stadhuis geen symbool meer was van de geest van de groeiende stad met een toenemend aantal moderne gebouwen.
Op 22 april 1937 besloot de gemeenteraad tot nieuwbouw en werd hier het kantoor van de Staatsmijnen gevestigd. Post was al veel eerder uit dit pand vertrokken naar nieuwbouw aan het Emmaplein (1901) (bron: https://www.heerlenvertelt.nl/2013/04/het-raadhuis-van-heerlen/)

Hier vinden we de Amalia tandkliniek van waaruit de meest uitgebreide mondzorg plaatsvindt die men zich voor kan stellen.

Op https://kerkradewiki.nl/kerkrade/postkantoor-kerkrade-west/ vinden we een mooie toelichting bij het kantoor die ik integraal overneem.

“Dit postkantoor op de hoek van Kampstraat en het Willem-Sophiaplein 4 is op 11 januari 1962 officieel in gebruik genomen als Postkantoor Kerkrade-West ter vervanging van de hulppostkantoren van Kaalheide, Terwinselen en Spekholzerheide. Op dat moment gold het als het modernste kantoor van postdistrict Maastricht. Voor een bedrag van ruim vier ton (in guldens) is het gebouwd naar een ontwerp van architect Ir. J. Schoenmaekers uit Sittard door het Maastrichtse Bouwbedrijf Schols en Zn.

Via een overdekte ingang — compleet met draaideur — bereikte men een zeer ruime lokettenhal, waarin, het licht o.a. door de grote glaswand aan de voorzijde vrij spel had. In deze hal sprong direct de zeer fraaie metaalplastiek van de hand van de jonge Maastrichtse kunstenaar Pierre Tielen naar een ontwerp van prof. J. Stassen van Rolduc in het oog. Achter de twaalf loketten van marmer met glazen tussenschotten en een 13 meter lange glasbalie bevond zich de kantoorruimte. Als eerste kantoor in het Postdistrict Maastricht was het ingericht met stalen meubelen. Voorts omvatte het zeer royaal uitgevoerde gebouw een ontvangkamer voor de beheerder, een materieelruimte, een kluis, een grote bestelzaal en een ambtswoning voor de beheerder.

Het kantoor, waarvan de grootte in de toekomst eventueel verdubbeld had kunnen worden, telde 96 postbussen, die dankzij een zgn. zelfbedieningskantoortje bij de hoofdingang te allen tijde bereikbaar waren. In dit kantoor bevond zich tevens een telefooncel, die dag en nacht voor het publiek open was. De beheerder, die de leiding zou krijgen over vijf ambtenaren en elf bestellers, moest toen nog worden aangesteld. Vóór de ingang van het Postkantoor bevond zich een telefooncel.

Het kantoor heeft gefunctioneerd tot na 2001 en is in het kader van het algeheel afstoten en sluiten van de postkantoren ergens vóór 2006 verkocht. Vanaf 2006 is de Amalia tandkliniek in het gebouw gevestigd.”

Geleen

Aan de Mauritslaan 25 staat een fraai voormalig postkantoor uit 1931. Hier is het hoofdkantoor van Pinkpop gevestigd.  Al in 1922 kocht het Rijk de grond. Door de groei van de mijnen werd uitbrieding van het (te) kleine hulpkantoor noodzakelijk. De bouw zou 66.700 gulden gaan kosten. Daarbij inbegrepen een extra zware fundering. De aanwezigheid van de mijn gaf kans op verzakkingen. Op 2 november 1931 werd het gebouw in gebruik genomen, toen nog onder de naam Lutterade. Opvallend is dat het gebouw laagbouw is. Dat zal  ook wel er mee te maken hebben gehad dat de bodem misschien minder stabiel zou zijn. Na de oorlog werd het hulpkantoor een hoofdkantoor. Op en bepaald moment kreeg de telefoondienst een eigen gebouw en werd de ruimte voor de post vergroot. Maar in 2009 ging het gebouw dicht. Post wilde het verkopen voor € 1,7 miljoen. Smeets van Pinkpop kreeg het voor de helft en verbouwden het voor € 700.000. Het is nu niet alleen een kantoor, maar ook een tentoonstellingsruimte. Kortom: een poptempel.

(Vrij naar:  Koos Havelaar en Annette Wiesman Herbestemming van postkantoren NAI010 uitgevers 2013)