Rondreis door Zeeland – deel 4

Schouwen Duiveland

De hoofdpostkantoren op het eiland waren begin 1900 Zierikzee en Bruinisse.

Postaal erfgoed is er op het eiland niet te zien. Veel dorpen kregen een nieuwbouw hulppostkantoor in de jaren 60-70. Interessant om te weten waar en van wanneer, maar het valt buiten de scope van dit artikel.

Zierikzee is uitvoerig beschreven in het boek van Koos Havelaar en Annette Wiesman “Herbestemming van postkantoren, een tweede leven voor de burchten van de post “. Life Design -een reclamebureau- heeft hier haar kantoor geopend na een intensieve verbouwing in 2009. Dit fraaie pand stamt uit 1940 en is gelegen aan de Poststraat 39. Het is ontwikkeld door rijksbouwmeester de Robes.

We zien op deze foto uit 1953 hoe een lange rij mensen staat te wachten voor het postkantoor om buiten het eiland te kunnen bellen. Zeeland was immers getroffen door de watersnoodramp.

De belangrijkste voorganger van dit pand aan de Meelstraat was geopend in 1871 (door het Rijk gekocht in 1877 – hier was eerst logement De Kroon gevestigd). In 1904 kocht het Rijk het aangrenzende pand. Er was onder meer een postbussenruimte nodig. In 1906 werd Zierikzee op het landelijk telefoonnet aangesloten wat ook meer ruimte vroeg. Het pand bestaat niet meer. Het is inmiddels gesloopt.

De laatste in de rij is een typisch VC nieuwbouwpand in een bedrijvenwijk, aan het Haringvlietplein. Het pand staat daar sinds 1989. Anno 2022 staat het pand leeg, er zal een koper voor worden gezocht, nemen we aan.

In Brouwershaven heeft het bureau van Hoeufft van Velzen (de opvolger als Rijksbouwmeester van Knuttel) een bestaand pand aangepast door er een verdieping op te zetten. Dat gebeurde in 1912, het pand is van 1886 (of 1866 – volgens Ensie.nl).  Het pand ligt aan de Markt, terwijl het ook wel gepresenteerd wordt aan de Noordzijde Haven. Thans is het een viswinkel. Bijzonder is het dat de voordeur met omlijsting en bovenlicht, gesneden plm 1790, herplaatst zijn in een vernieuwde gevel. Het gebouw is een rijksmonument.

Tholen

Een combinatie die je wel vaker ziet in het straatbeeld het stadhuis en het postkantoor vlak bij elkaar. In de Hoogstraat een prachtig oud straatje met vijf rijksmonumenten, waarvan het stadhuis op 12 er een van is.  Op nummer 12 het stadhuis, op nummer 19 het postkantoor, een beoogd gemeentelijk monument. Het enige hoofdpostkantoor van het eiland Tholen. In 1893 verbouwde rijksbouwmeester Hoeufft van Velzen een bestaand pand.

Het pand is bewaard gebleven, het heeft waarschijnlijk vele stormen doorstaan, maar op 9 mei 2012 werd de bovenverdieping door een uitslaande brand volledig vernield, aldus de Provinciaal Zeeuwse Courant van een dag later. Het was op dat moment een woonhuis.

Voor de beelden, zie Youtube. Brand in voormalig postkantoor te Tholen stad. - YouTube

Zoals gezegd was dit het enige hoofdpostkantoor van het eiland, maar in Sint Maartensdijk en Stavenisse staan ook nog steeds prachtig postaal erfgoed.

Kijk maar eens naar het prachtige exemplaar aan de Poststraat in Stavenisse. Terecht staat het op de lijst van cultureel erfgoed. Het pand behoort tot het oeuvre van het bureau Knuttel (in dit geval de Bordes).  De beschrijving op de lijst van rijksmonumenten luidt als volgt: “Relatief fors, voormalig Post- en Telegraafkantoor met dienstwoning, in 1920/'21 als vervanging van het oude postkantoor gebouwd in rationalistische trant. Aan de Poststraat 2 bevindt zich het postkantoor (sinds oktober 1992 buiten gebruik) en aan de Kerkstraat twee woningen. Het is een sober uitgevoerd, grotendeels verdiepingloos bouwwerk met gevels opgetrokken uit roodbruine machinale baksteen in kruisverband. Natuurstenen vensterdorpels op de begane grond. Enig siermetselwerk in de geveltoppen. Boven de kantoor-entree aan de Poststraat, opgenomen in een topgevelgedeelte, een natuurstenen tableau met opschrift "Post- en Telegrafie".  Het wordt gewaardeerd  als gaaf bewaard gebleven en in Zeeland zeldzaam voorbeeld van een fors Post- en Telegraafkantoor uit de twintiger jaren in een dorp, is het pand van belang uit cultuur- en architectuur-historisch oogpunt en uit oogpunt van de geschiedenis van het Post- en Telegraafwezen.

In 1910 werd ook door Knuttel aan de Oostvest 1 - Noordpoort 10 Sint Maartensdijk een Post- en Telegraafkantoor gebouwd. Sint Maartensdijk ligt iets voorbij Stavenisse als je vanuit het oosten komt.  In 2019 kreeg dit pand een nieuwe bestemming. Michel Verbeek vestigde er een ijssalon. Zo meldt de PZC van 1 april 2019. Het is geen 1 aprilgrap, kijk maar op Facebook.