Architect G.C. Bremer - Rijksbouwmeester
Bij de keuze voor het mooiste postkantoor betrapte ik (Gerard) me er op dat ik een lichte voorkeur heb voor de panden van Gustav Cornelis Bremer (1880-1949). Niet op basis van architectonische klasse (daar heb ik geen verstand van), maar blijkbaar op basis van persoonlijke smaak. De grote rijksbouwmeesters Peters en Knuttel konden zich uitleven, met gevolg dat hun postkantoren soms meer weg hebben van een kathedraal of een Zwitsers landhuis. Bij Kees Bremer zie je dat het om een zakelijk pand gaat.
Bremer begon in 1916 als architect voor de dienst Landsgebouwen te werken. Hij had er naast een eigen praktijk. De dienst Landsgebouwen werkte per ministerie, in 1924 volgde een reorganisatie tot de Rijksgebouwendienst, Bremer werd enig en algemeen rijksbouwmeester tot 1945.
Het is niet helemaal duidelijk wat de omvang is van het oeuvre van Bremer. In de periode 1916-1924 was hij adjunct-rijksbouwmeester bij het Tweede district onder de leiding van Knuttel. In het standaardboek over de Rijksbouwmeesters1 wordt vermeld, dat ontwerpen van Bremer werden gepresenteerd onder de naam van zijn chef Knuttel. In de periode voor de tweede Wereldoorlog had de Nederlandse Staat geldgebrek en dus werden er relatief weinig productie gedraaid, het kon gewoon niet betaald worden. Bovendien – en ik citeer weer uit het boek “De Rijksbouwmeesters” – vond het diensthoofd van de Rijksgebouwendienst het vermelden van de architect van een gebouw niet nodig.
In zijn begin periode heeft Bremer een aantal scholen ontworpen, zoals de HBS voor meisjes aan de Apeldoornseweg 210 in Arnhem. Het is nog steeds een dependance van een scholengemeenschap.
Voor de PTT heeft Bremer diverse panden ontworpen. De bekendste is het stationspostkantoor in Den Haag aan de Waldorpsstraat, het huidige hoofdkantoor PostNL. Dat is overigens pas na de oorlog opgeleverd.
Bijgaand foto’s van de postkantoren Wassenaar, Zaandam, Terborg, Woerden, Rotterdam, Winterswijk, een deel van het kantorencomplex aan de Kortenaerkade, destijds het hoofdkantoor van de PTT en het gebouw van de Postcheque- en Girodienst, beide in Den Haag.
Tenslotte wijs ik nog op het voormalig provinciehuis in Maastricht, tegenwoordig het hoofdgebouw van de Universiteit van Limburg. En de Wilhelminabrug in dezelfde stad.
Zou er een verkiezing zijn van de architect met de mooiste gebouwen, dan zou ik voor Bremer kiezen.
- 1. J. van der Peet De rijksbouwmeesters - twee eeuwen architectuur van de Rijksgebouwendienst en zijn voorlopers Uitgeverij 010, Rotterdam 1995
Meer informatie over Kees Bremer kan gevonden worden op:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Gustav_Cornelis_Bremer
https://zoeken.nieuweinstituut.nl/nl/personen/detail/458f9d0f-617e-5f97-872b-dd8e89323eda
Hieronder zijn een aantal door hem ontworpen postkantoren afgebeeld. Daarna een aantal "overige PTT gebouwen en een paar niet-PTT gebouwen. Onder de foto staat de link naar de oorsprong van tekst (en meestal de foto).
Postkantoren
Links: Coolsingel 42 Rotterdam
Boven: Groot Haesebroekseweg 55, Wassenaar
https://nl.wikipedia.org/wiki/Hoofdpostkantoor_(Rotterdam)
Het hoofdpostkantoor in Rotterdam, tegenwoordig POST Rotterdam, is een monumentaal pand aan de Coolsingel nr. 42 gebouwd tussen 1915 en 1923 als postkantoor. Sinds 2000 is het gebouw rijksmonument. Vanaf 2021 is het pand in herontwikkeling tot multifunctioneel gebouw met aan de achterzijde een woontoren van 155 meter gepland. Het gebouw is ontworpen door Gustav Cornelis Bremer in een eclectische stijl met classicistische en art-deco-elementen. De reliëfs op de gevels zijn van Joop van Lunteren.
Het pand heeft een betonconstructie, en bestaat uit vier verdiepingen naast de kelder en de zolderverdieping. Het oorspronkelijke gebouw heeft een binnenhof, deels bebouwd door de centrale hal en een tussenvleugel. Aan de oostkant was het binnenhof onbebouwd als laad/losterrein van de expeditie.
Een lage rustica plint van graniet is de basis van de buitenste gebouwgevels. Daarboven zijn de buitengevels opgetrokken uit Kirchheimer Muschelkalksteen. De voorgevels aan de Coolsingel en Meent zijn compleet van kalksteen, bij de zij- en achtergevel is kalksteen aangevuld met baksteen. De hoofdvleugels hebben een mansardedak, de tussenvleugel heeft een zadeldak. Alle bekleed met rode leistenen.
Het gebouw is rijk versierd met reliëfs, decoratief steenwerk en smeedwerk. De hoofdingang aan de Coolsingel is bereikbaar via een natuurstenen trap. Drie smeedijzeren hekken met de goudkleurige woorden "POSTERIJEN", "TELEGRAFIE" en "TELEFONIE" sluiten de hoofdingang af. Daarachter is een entreehal met bronzen Art Déco lampen en een beschilderd houten cassettenplafond. Via de entreehal bereik je de monumentale centrale hal. Die hal heeft een dubbele kap, van binnen zie je alleen het hoge paraboolvormige betonnen gewelf met casetten en vensters. Het gewelf wordt zelf overdekt door een beglaasd dak van betonnen spanten.
https://rijksmonumenten.nl/monument/523474/postkantoor/winterswijk/
POSTKANTOOR gebouwd in 1938 naar ontwerp uit 1936 van rijksbouwmeester ir. G.C. BREMER (1880-1949) ter vervanging van het oude, neoclassicistische postkantoor aan de Markt te Winterswijk. Het gebouw huisvestte naast het post-, telegraaf en telefoonkantoor oorspronkelijk ook een openbare leeszaal op de zolderverdieping.
Het pand is opgebouwd uit een aantal haaks op elkaar staande bouwvolumes met hoge zadeldaken met overstek en vertoont zowel Traditionalistische als Nieuw Zakelijke elementen. De strakke ritmering van de voorgevel met uitstekende muurdammen zien we ook in andere postkantoren van Bremers hand, zoals in het Geld- en Telefoonkantoor in Breda (1931-1932), maar ook in het aan Winterswijk contemporaine Post- en Belastingkantoor in Weert van zijn medewerker Hayo Hoekstra. Het postkantoor is voorts opvallend vanwege het beeldhouwwerk aan de voorgevel, waarvan de kunstenaar tot op heden niet is achterhaald. Deze allegorische reliëfs verwijzen naar de functie van het gebouw.
Het pand is gesitueerd op een perceel op de hoek van de Beukenhorstweg en de Balinkesstraat. Het pand ligt hier aan een plein, tegenover het in 1939 gebouwde gemeentehuis. Het betreft hier een in de jaren dertig nieuw ontwikkeld gebied op de voormalige Balink Esch, dat via de speciaal hiervoor aangelegde Torenstraat werd verbonden met het oude stadscentrum.
https://www.dbnl.org/tekst/sten009monu05_01/sten009monu05_01_0192.php
Het huidige postkantoor St.-Jorisplein 1, Terborg dateert uit 1939-'40. Het forse, massieve gebouw in zakelijke stijl is door G.C. Bremer ontworpen. Het reliëf met St. Joris en de draak is van P.G. Meertens.
https://manly.nl/funda-postkantoor-villa
In 1926 werd door de Posterijen een perceel aangekocht in de voormalige buitenplaats 'Selvetta', aan de Groot Haesebroekseweg 55 in Wassenaar, waar kort daarvoor een trambaan was aangelegd. Het post- en telegraafkantoor 'De Kievit' moest dienst doen in de villawijk 'De Kievit', waar Bremer destijds woonde. Bremer had zeer snel de voorlopige schetsen van het postkantoor klaar. Zijn voorstel was een bescheiden gebouw met het karakter van een landhuis. Op 17 januari 1927, na enkele veranderingen van de afstand van het gebouw tot de straat en het aangrenzende perceel, werd door de gemeente Wassenaar de bouwvergunning verleend (bouwvergunning nr. 2322, 8 januari 1929). Het nieuwe postkantoor (opdracht nr. 139) werd spoedig gebouwd en in juli 1929 werd het in gebruik genomen.
Dit voormalige postkantoor is recent verbouwd, en is van alle gemakken voorzien. Het bouwjaar van deze villa is 1927, en is decennia gebruikt als postkantoor. Deze vrijstaande woning heeft een woonoppervlakte van 465 m², en staat op een perceel van maar liefst 1.459 m², dat omsloten is door bomen voor optimale privacy. Dit monumentale gebouw is een villa met een rijke geschiedenis.
Links: Winterswijk, boven Woerden
https://rijksmonumenten.nl/monument/512650/post-en-telegraafkantoor/woerden/
Het op de hoek van de Johan van Oldenbarneveltlaan en Utrechtsestraatweg in Woerden gelegen POST- EN TELEGRAAFKANTOOR is in 1939 gebouwd als post- en telegraafkantoor naar ontwerp van rijksbouwmeester ingenieur G. Bremer. Het gebouw vertoont zakelijk-expressionistische invloeden. Thans is het gebouw niet meer als zodanig in gebruik.
Het post- en telegraafkantoor is een rechthoekig pand van één bouwlaag onder een schilddak met grote overstek, gedekt met gesmoorde romaanse pannen. De gevels zijn opgetrokken uit gele baksteen in kettingverband boven een kunststenen plint. Hierbinnen zijn samengestelde getoogde vensters opgenomen met daarboven een strook van glazen bouwstenen als soort lichtbeuk. De getoogde vensters hebben een stalen kozijn en roedenverdeling.
De voorgevel aan de zijde van de Utrechtsestraatweg is vier traveeën breed met rechts drie getoogde vensters en links het uitgebouwde ingangsportaal met een kleine halfronde stoep. Boven de dubbele deur bevindt zich een natuurstenen relief, waarop in het midden het wapen van Woerden is afgebeeld, geflankeerd door een voorstelling, te weten twee telegraafpalen met links een postbode die pakjes bezorgt en een hond en rechts een vrouw met een telefoonhoorn in haar hand en een poes. Het beeldhouwwerk is vervaardigd door Leo Vos.
Links Terborg, rechts Zaandam
https://www.zaanwiki.nl/encyclopedie/doku.php?id=postkantoor_aan_de_dam
De bouw van het Postkantoor aan de Dam nam bijna drie jaar in beslag. Met het project, begeleid door de Rijksgebouwendienst ging veel tijd gemoeid met het heien van de 164 palen, elk met een lengte van 24 meter, alle rustend op de zandlaag. Volgens ambtenaar C.H. Haket was het voor het eerst dat er van deze lange palen in Zaandam gebruikt werden.
Het postkantoor, ontworpen door rijksbouwmeester ir. Kees Bremer, werd in 1930 geopend. Vanaf 1910 stond er een postkantoor dat wegens verzakking en instortingsgevaar al in 1925 werd afgebroken. Het gesloopte en het nieuwe postkantoor hadden uiterlijk weinig overeenkomsten. Het gesloopte gebouw had klassieke trapgeveltjes, het nieuwe pand was strak van vormgeving. Niet iedereen was daarvan gecharmeerd. Zo schreef De Zaanlander in juni 1929: ,,Het nieuwe Post- en Telegraafkantoor te Zaandam nadert zijn voltooiing. Wij kijken er het moois niet van af. 't Is modern!'' Het fraaie postkantoor met trapgevels en de winkelpanden aan de zuidzijde begonnen al na een paar jaar te verzakken. Men had onvoldoende rekening gehouden met de zachte ondergrond. Wegens instortingsgevaar moest het kantoor weer worden afgebroken. Na het sloopwerk werd er opnieuw geheid, dit keer met langere palen en zo kreeg Zaandam in 1930 voor de tweede keer in korte tijd een nieuw postkantoor, beter bestand tegen de tand des tijds. Het staat er als een huis. Als postkantoor fungeer het gebouw al sinds 2010 niet meer.
Links: Den Haag, hoek Rijswijkseplein-Waldorpstraat
Dit gebouw is elders op deze site uitgebreid besproken
Overige PTT gebouwen
Links: Hoofdkantoor der PTT Kortenaerkade 11-12
Boven: Hoofdkantoor van de Postcheque- en Girodienst aan het Spaarneplein te Den Haag
Links het gebouw waarin ooit het hoofdkantoor van het postdistrict Maastricht gevestigd was. Het staat aan de Statenstraat 4 in Maastricht en dateert van 1914. Het staat officiëel op naam van Rijkbouwmeester Daniël Knuttel maar het ontwerp staat op naam van Kees Bremer. Marinus Grandpré Molière werkte het verder uit.
Een paar andere gebouwen van Bremer
https://rijksmonumenten.nl/monument/516841/meisjes-hbs/arnhem/
Voormalige HOGERE BURGERSCHOOL VOOR MEISJES met CONCIERGEWONING, thans Sonsbeek-Scholengemeenschap, in opdracht van de gemeente Arnhem in 1916-1917 gebouwd naar een ontwerp uit 1915 van ingenieur G.C. Bremer. BREMER (1880-1949) was opgeleid aan de Polytechnische School te Delft. In 1910 vestigde hij zich in Arnhem, alwaar hij een architectenbureau had met A.R. Freem. In 1914-1915 was Bremer kortstondig interim-directeur van Gemeentewerken in Arnhem. Daarna trad hij in dienst bij de Rijksgebouwendienst.
Bremer baseerde zijn ontwerp voor de H.B.S. op een reeds bestaande plattegrond van architect G. Versteeg. De sobere monumentale architectuur vertoont invloeden van het rationalisme (Berlage) en het traditionalisme. De spaarzame gevel-ornamentiek in terracotta is van W.C. Brouwer.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Wilhelminabrug_(Maastricht)#Herbouw_en_latere_aanpassingen
De Wilhelminabrug (Maastrichts: Willeminabrögk of Nuij Brögk) is een brug over de rivier de Maas in de Nederlandse stad Maastricht. De Wilhelminabrug is, na de Sint Servaasbrug, de tweede brug voor wegverkeer in deze stad, en na de spoorbrug, de derde oeververbinding over de Maas. Ze werd gebouwd in de jaren 1930-32 naar een ontwerp van toenmalig rijksbouwmeester Gustav Cornelis Bremer, maar is na de verwoesting in de Tweede Wereldoorlog vrijwel geheel vernieuwd in een minder decoratieve stijl.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Oud_Gouvernement
Voormalig Provinciehuis Maastricht
Het huidige gebouw is een ontwerp van rijksbouwmeester G.C. Bremer, die in Den Haag onder andere had meegewerkt aan de bouw van het Vredespaleis en het gebouw van de Hoge Raad, en in 1930 in Maastricht het ontwerp leverde voor de Wilhelminabrug. De bouw vond plaats van 1930-35 en de bouwkosten bedroegen ruim 1 miljoen gulden. Tot 1986 was dit de zetel van het Limburgse provinciebestuur. Sinds 1996 is het gebouw een rijksmonument. Delen van het gebouw zijn in 2009-10 grondig gerenoveerd. Sinds 1990 is hier de rechtenfaculteit van de Universiteit Maastricht gevestigd, aangeduid met zowel de Nederlandse naam Faculteit der Rechtsgeleerdheid als de Engelstalige benaming Faculty of Law.
Maak jouw eigen website met JouwWeb