De panden van Gerard
Door Gerard Heuvelman, nu 75 jaar, tot 2008 actief bij wat nu Post NL heet.
Een van de lezers van onze website deed de suggestie om iets meer over ons zelf te vertellen. Daar had ik eigenlijk niet zo’n zin in, maar uiteindelijk heb ik er voor gekozen om dat te doen aan de hand van de gebouwen waar ik gewerkt heb. Dan blijf ik toch een beetje bij de doelstellingen van het pensionado project van Guus en mij.
In onze zoektocht hebben we een goed beeld gekregen van de panden die in de loop der tijd een “postkantoorfunctie" hadden. Waar het moeite waard was, noteerden we de bedenker van het gebouw (in de goede oude tijd de Rijksbouwmeester), publiceerden we foto’s van het gebouw toen en nu. Veel aandacht voor de “beauty’s”, de monumenten. Welke herbestemming kregen de gebouwen - of werden ze uiteindelijk toch gesloopt.
Ik zelf heb vele jaren stafwerk gedaan. Dus ik heb zelf niet het geluk gehad om een werkplek te krijgen in één van die mooie gebouwen. Met uitzondering van de start in het complex Kortenaerkade in Den Haag, waarover zo meer. Maar waar werkte ik dan wel? Ik heb dat geprobeerd te reconstrueren en dat geeft me de gelegenheid er wat omheen te vertellen. Dingen die me nog te binnen schoten en blijkbaar indruk hebben gemaakt. Dus een individuele expressie van een individuele impressie.
Kortenaerkade 12 te 's Gravenhage. Gebouw A
Kamer B317 - 50 jaar later
Als schoolverlater, direct na de HBS ging ik aan het werk op de Centrale Directie der PTT in gebouw B aan de Kortenaerkade 11 in Den Haag. Nu een rijksmonument, gebouwd in 1920 naar een ontwerp van Rijksbouwmeester Bremer. Het gebouw vormt min of meer een eenheid met het gebouw er naast op nr. 12, dat de naam gebouw A had. Gebouw A en B waren verbonden middels een luchtbrug op de 1e verdieping. Er achter ligt gebouw C tussen de De Ruyterstraat en de Bazarlaan, een hoog en minder mooi gebouw met een paternosterlift. Aan de overkant van de Zeestraat ligt gebouw D, waar ik ook nog heb gewerkt (zie verderop). Gebouw E, een later huurpand, completeerde het complex.
Mijn eerste job was het tellen van de partijenpost aan de hand van de aanbiedingsbrieven Port Betaald. Splitsen naar plaats van aanbieding, categorie, aantal en omzet. Als je rechts schreef leerde je met links tellen, vanwege de snelheid van werken. Telstrook bewaren en de uitkomsten noteren. Werk wat uiteraard al lang is gedigitaliseerd met de komst van het PDA.
In de terminologie van toen was het werk ondergebracht bij de hoofddirectie Financieel Economische Zaken en daarbinnen bij de Centrale Afdeling Statistiek, bureel 1 Poststatistiek.
De kamer lag op de 3e etage van gebouw B, op de hoek van de Kortenaerkade en de De Ruyterstraat. Het gebouw had geen lift. Het grensde dus via een luchtbrug op de 1e etage aan gebouw A, het echte bestuurscentrum, waar de directeur-generaal en zijn hoofddirecteuren een plek hadden. Allemaal een rood lampje op de deur, dat aan ging als bezoekers niet welkom waren. En via een kruip door sluip door route was gebouw B verbonden aan gebouw C. Dit gebouw van acht
verdiepingen had een kantine (het woord bedrijfsrestaurant bestond nog niet) op de 8e , die je via de trap of met de paternoster kon bereiken. Via een ondergrondse gang kon je naar gebouw D aan de Zeestraat, waarover verderop meer. Gebouw E was er ook nog, een lelijk huurpand in het verlengde van gebouw B aan de Kortenaerkade.
Pas veel later zag ik in hoe mooi dat gebouw eigenlijk was. Tijdens één van de “schoolreizen” die ik met Guus gemaakt heb zijn we er nog wel eens naar binnen gelopen. De kamer van toen B 317 was er meer dan 50 jaar later nog steeds.
Onder de directe collega’s van toen waren relatief veel mensen met een verleden in Indië, die na de machtsovername werden gerepatrieerd naar Nederland en een baan moesten zien te vinden. Heel vaak ver beneden hun Indische niveau. Den Haag, “de weduwe van Indië”, ving relatief veel mensen op en de overheid werd vaak de nieuwe werkgever. Ik die tijd hoorde ik meer verhalen over de Japanse bezetting dan de Duitse bezetting. Op het menu van de kantine stond dan ook één keer per week de “blauwe hap” (Indische rijsttafel), zoals ze dat ik in het leger geloof ik noemden.
Op een gegeven moment kreeg ik door mijn prestaties en mijn studieresultaten (bedrijfseconomie in Rotterdam met één dag studie faciliteiten) snel andere banen binnen de Centrale Afdeling Statistiek, die op een gegeven moment verhuisde naar het Beatrixcomplex, de gebouwen F, G en H. Lelijke gebouwen, gebouw F was het lange stuk met aan de kopse kanten gebouw G en H. Een parkeerdek achter voor de vele medewerkers die inmiddels met de auto naar het werk kwamen. Ik heb ooit in alle drie gebouwen gewerkt, wanneer en wat ik er deed ben ik vergeten.
Ik weet nog dat ik me gedurende de jaren dat ik ook studeerde regelmatig moest melden bij het adjunct hoofd van de Centrale Afdeling (zeker drie echelons boven mij), waar ik me moest verantwoorden over mijn studieresultaten. Ik kreeg immers faciliteiten op basis van een studieplan en hij controleerde of alles volgens planning verliep. Het was een sombere man, het was de tijd dat Idi Amin in Uganda huis hield. Zijn toekomstbeeld was somber, “ik ben blij dat ik niet van uw leeftijd ben”, was één van zijn vaste uitspraken.
Links van boven naar beneden:
De luchtbrug tussen de nrs. 11 en 12.
Blik op 11 en 12, resp. B en A
Voormalig gebouw D, nu Hilton Hotel
De verhouding tussen operationele en functionele hoofddirecties ging veranderen. De afdeling waar ik werkte had al heel veel ondersteunend werk gedaan voor onder meer de efficiency onderzoeken van Bosboom en Hegener (zie een eerder artikel). Meten is weten en om te weten had Post in toenemende mate belangstelling voor ons werk en onze mensen. Om een lang verhaal kort te maken, zo kwam ik terecht bij de pas opgerichte afdeling BSP (Begroting en Statistiek Post). Het begin van de financiële functie bij Post. Na een aantal personeelswisselingen en naamswijzigingen werd dat de Centrale Afdeling Control Post onder leiding van de helaas overleden Dirk Schermerhorn. Vanaf toen was er een countervailing power binnen Post zelf. Eigenlijk om de postdistrictsdirecteuren in de gaten te houden. Die als een soort regionale postbaronnen het bedrijf bestierden. Met de introductie van het “resultaat gericht management“ was dat overigens afgelopen.
BSP 1 en 2 werden aan de Zeestraat 35 gehuisvest in gebouw D, in het souterrain, aan de straatkant. Naar buiten kijken kon wel, maar je zag alleen maar benen. Het gebouw is inmiddels volledig gerenoveerd en het huisvest thans Hilton Den Haag. Vlak bij Panorama Mesdag.
Ergens in de tijd deelde ik een kamer met twee collega’s, even oud en hetzelfde gevoel voor humor. We hadden de gewoonte elke dag te starten met de “spreuk van de dag “. Maximaal twee korte regels, het moest over de actualiteit gaan, het moest iemand of iets op de hak nemen en je moest er om kunnen lachen. Dat deden we, wat hebben we gelachen om onze eigen grappen.
Bij BSP was de sterktestaat de kern van de business. 80 % van de kosten zaten in het uitvoerend personeel en het “aantal taken“ moest zorgvuldig bewaakt worden. Voor de liefhebbers, de sterktestaat had een A- en een B-zijde. A was de verantwoording van het benodigde aantal taken (formatie, noodzakelijk bijzonder werk, niet uitgevoerde taken … ) B was de invulling van de bezetting (fulltimers, parttimers, hulpkrachten … ). A = B. Dus als er geen werk was, ook geen mensen. Dat stuurmechanisme vroeg de nodige organisatie vaardigheden. Dat lukte niet altijd precies en hoe praatte je dan alles aan elkaar.
Links van boven naar beneden: Gebouw F en G, daaronder gebouw H. Alle drie aan de Beatrixlaan Den Haag. Dan de Van der Spiegelstraat 19
Beatrixlaan 23 in Den Haag. het AA-gebouw
De activiteiten breidden uit en we gingen inmiddels als CA CP verhuizen naar de Van der Spiegelstraat, een statig oud herenhuis recht tegenover de Staatsloterij. Ik ging me daar bezig houden met beleidsanalyse. We ontwikkelden calculatiemodellen, we schreven de Belinda’s, we beoordeelden investeringsaanvragen. We pretendeerden beeldvormende control. Dat deed ik blijkbaar goed, want al snel werd in als tweede man in de leiding van CA CP opgenomen.
Het pand aan de Van der Spiegelstraat had als voordeel de romantiek van de plek, maar als nadeel de vele wandelingen naar het bestuurscentrum Post, dat nog aan de Kortenaerkade zat.
Alles veranderde in de aanloop naar de verzelfstandiging. De toekomstige directie van de BV Post kreeg een plek in de groene toren aan de Beatrixlaan. Het nieuwe bestuurscentrum van de PTT. Ook CA CP. Ik geloof op de 7e etage.
In de aanloop naar de verzelfstandiging werd er stevig gereorganiseerd, De BV moest alle taken zelf doen, ook de financieel administratieve. Dat leidde tot de stichting van BAP (Bedrijfs Administratie Post) het latere Admie Post, hoe het nu heet weet ik niet) en daar moest ruimte voor worden gevonden.
In de loop der tijd heb ik vele werkplekken gehad in de groene toren, tot aan de top aan toe. Met prachtig uitzicht over de wijde omgeving.
Ik werd de eerste directeur van BAP. BAP moest onder meer zorgen voor de eerste jaarrekening van de BV Post. Een “nachtmerrie” was dat. We kregen de boel half/ half overgeleverd vanuit de functionele hoofddirectie, de eisen werden door de externe accountants enorm opgeschroefd en het personeel was voor een belangrijk deel nieuw. Het is toch gelukt, met bloed, zweet en tranen. En een enorm teamgevoel. Die monsterklus verrichten we in het gebouw aan de Rijnstraat 6, locatie Bellevue, tegenover het Centraal Station Den Haag. Ik herinner me één ding, een klimaatbeheersing van lik me het vestje. De hygrometer stond vaak op 35%, waar 60% gezond is. Het heeft niet lang geduurd, het kon ook niet, je raakte er volledig uitgeput.
Rijnstraat 6 Den Haag, gebouw Bellevue
Het Boschhuis Groningen
De KPN Borg gezien vanaf het postgebouw aan de Achterweg 1
Na BAP kwam mijn Groningse periode. Ik kwam te werken in het Boschhuis aan de Verlengde Herenweg, schuin tegenover de van Mesdagkliniek. Een splinternieuw huurpand, leuk om in te werken en met prachtige kamers. Ik werd er regiodirecteur Noord Oost, de hoogste baas in dat gebouw, dus uiteraard krijg je dan de mooiste kamer met mooi meubilair, allemaal ingericht door mijn voor- voorganger, die nog op zijn kop gekregen heeft voor het vele geld dat er voor uitgegeven was. Hij kreeg op zijn kop, ik zat er aan. De inmiddels verkregen leaseauto op plek 1 voor het gebouw. Heerlijk. Het was de tijd van de opheffing van de EKP’n, waar de regio er drie van had en waarvan er twee weg moesten. Daar heb ik geleerd hoe om te gaan met een kritische OR, door te geven en te nemen, de onderlinge verstandhouding goed te houden en ieders rol te respecteren. In die rol ben ik een stuk wijzer geworden.
De regio was een kortstondig bestaan gegund, ze werd weer opgeheven en toen ik het in gesplitste vorm had overgedragen aan vijf nieuw gevormde rayons, moest ik wat anders. De oplossing werd gevonden door een paar regiodirecteuren te belasten met de outsourcing van concernafdelingen die men niet als corebusiness beschouwde. In mijn geval de Bedrijfsgezondheidsdienst, het latere KPN Arbo. Zo kwam ik in de PTT Borg te werken met onder mij veel medisch personeel en spreekuurlocaties door het hele land. Een splinternieuwe ervaring, als niet arts werd je toch met scepsis bekeken, maar ik heb er een leuke en leerzame tijd gehad met mooie resultaten.
Het gebouw PTT Borg is er nog steeds, een soort prestige object. Een gebouw, wat er met de kennis van nu (een mislukte spreiding van rijksdiensten) nooit had moeten komen. Een pronkpaleis aan de buitenkant, het geld was aan de sier besteed, niet aan de functionaliteit. Niet een gebouw wat bij me paste. Na een paar jaar was de outsourcing met de verkoop aan Arboned voltooid en ging ik weer naar Den Haag naar de Beatrixlaan. Directeur ITF (Informatie Technologie en Financiën), mijn oude metier. Later financieel directeur Post.
Na een aantal functiewisselingen omhoog en omlaag beëindigde ik daar mijn loopbaan. In dat gebouw heb ik ongeveer twintig jaar gewerkt, de helft van mijn actieve loopbaan.
Noot:
1.Bron van de zwart-wit foto's is het Haags Gemeente Archief; foto's van de dienst Stadsontwikkeling
2.Voor achtergrond info zie: B. Jolink, G. Klaas, C. ten Teije Zal ik het even uitleggen Uitgave PTT Post 2007
3.Gerard noemt de paternosterlift. Dat is een lift zonder deuren die continu beweegt tussen de verdiepingen. Je wordt geacht er in en uit te springen terwijl de lift doordraait. Zie links.
Maak jouw eigen website met JouwWeb