Post in Rotterdam – geschiedenis en monumenten deel 2

Al eerder hebben we op deze site aandacht besteed aan Rotterdam. Zowel aan de gebouwen in het voormalige postdistrict als aan de bestelkantoren in de stad. Ook hebben we op de verschillende plekken al enige aandacht besteed aan de monumenten aan de Coolsingel en het Delftseplein. Op deze pagina willen we wat meer in de geschiedenis van de post in het Rotterdamse duiken. Van het eerste postkantoor aan de Wijnhaven tot het districtspostkantoor aan het Delftseplein. Een geschiedenis van onstuimige groei. Dit is deel 2

Pakketpostgebouw in 1898

Boven: 14 mei 1940 - na het bombardement

Onder: Op 14 november 1940 wordt er hard gewerkt aan een tijdelijke vestiging

Rechts: Op 10 februari 1947 signaleert het Vrije Volk dat het tijdelijke gebouw te klein is

Delftsche Poort

Het nieuwe districtspostkantoor was niet het eerste postkantoor dat in Rotterdam bij een station werd gebouwd. Vanaf 1877 was Rotterdam via het nieuwe stations Delftsche Poort verbonden met het grootste deel van Nederland. Een voorbeeld om een indruk te even van de drukte: in 1908 kwamen hier 3000 pakjes per dag aan waarvan er 2000 door gesorteerd werden naar andere bestemmingen. Het was daarom van groot belang om bij het station een speciaal postkantoor voor de afhandeling van de pakketpost te bouwen. In juni 1897 werd de bouw gestart, in december 1898 was het klaar. De binnenkomende pakjes voor Rotterdam werden vanaf hier besteld, maar als de inwoners van Rotterdam een pakje wilden vesturen moesten ze naar het hoofdkantoor of naar één van de acht bijkantoren. In het nieuwe gebouw werd ook het Spoorwegbureau nummer 2 (van de 4) ondergebracht. Vanuit de Spoorwegbureaus werd de inzet van mensen, trams en treinen voor het postvervoer gepland.6)

Bij het bombardement van 14 mei 1940 overleefde dit pakketpostgebouw het niet. Al snel werd een tijdelijk kantoor ter vervanging gebouwd. Maar dat was al snel weer te klein. De oplossing kwam in 1959 toen het districtspostkantoor aan het Delftseplein 31 geopend werd en alle pakketpost- en briefpostexpeditie hier ondergebracht werden.

Het gebouw bestaat uit zeven lagen met 7 meter hoge werkzalen voor de postmechaniseringsapparatuur. Aan de kopse kanten bevinden zich lagere kantoorverdiepingen van 3,50 meter. In de werkzalen is naar een minimaal aantal kolommen gestreefd. De breedte van 36 meter wordt in beton overspannen met slechts één kolom in het midden. De bovenste laag, bestemd voor de grootste postverwerkingsapparatuur, is 9,50 meter hoog en zelfs kolomloos.7)

30 mei 1942 - het tijdelijk kantoor staat

Hoe het verder ging met het districtspostkantoor

Van 1959 tot en met 1992 heeft het gebouw dienst gedaan. Steeds minder voldeed het gebouw aan de eisen des tijds. Post ging van het spoor af, er werd veel meer geautomatiseerd. In 1992 vertrok Post uit het centrum naar een nieuw Sorteercentrum Brieven aan het Terbregseplein. Maar in 2009 werd het gebouw heropend! Afbraak was niet aan de orde omdat het gezien werd als een hoogtepunt van wederopbouwarchitectuur. Al snel werd het hiervoor genoemd: in 2013 kwam het op de lijst van 90 topmonumenten uit de periode 1959-1965. Op deze lijst is Delftseplein 31 het enige postgebouw. In maart 2013 werd de door de Rijksdienst samengestelde lijst voorgelegd aan minister Bussemaker die eind 2013 de lijst definitief vaststelde na advies van de Raad voor Cultuur. Het gebouw is een ontwerp van de broers Kraaijvanger. Het is stralend gerestaureerd en volop in gebruik als kantoorgebouw. Het heet nu Central Post.

Het bestaat “uit een (semi)openbare plint van twee bouwlagen met leisurefuncties (o.a. een sportschool). Daarboven zijn twaalf bouwlagen met hoogwaardige kantoorruimte gerealiseerd voor een diversiteit aan huurders. Daarnaast is het gebouw voorzien van een tweelaags ondergrondse parkeergarage en een parkeervoorziening aan de achterzijde van het gebouw onder het voormalige perron.

Met de renovatie is het duurzaamste monument van Nederland gerealiseerd. Het gebouw heeft een GreenCalc-score label A met een Milieu Index Gebouw (MIG) van 252. De belangrijke duurzaamheids­maatregelen voor het gebouw zijn onder andere het moderniseren van de bestaande gevel, restauratie en vernieuwing van de kozijnen, hoogwaardig thermisch isolerend en zonwerend glas inclusief extra binnenpui, hoogwaardige isolatie, hergebruik bestaande draagconstructie, gevels, trappenhuizen en liftschachten, aansluiting op de stadsverwarming met restwarmte, daglichtafhankelijke en energiezuinige verlichting in de kantoorzones. In september 2011 heeft het project de Award Duurzame Architectuur gewonnen.

De belangrijkste ontwerpopgave in dit project was de toevoeging van de extra verdiepingsvloeren. Met de toevoeging van de extra verdiepingen is het gebruiksoppervlakte bijna verdubbeld waardoor meer mensen in het gebouw gehuisvest kunnen worden. Door slim gebruik te maken van het bestaande gebouw en de vrije indeling van de verdiepingsvloeren is het gelukt om, met beperkte toevoeging van brandwerende constructies, te kunnen voldoen aan de nieuwbouweisen ten aanzien van brandveiligheid en ontvluchting.”

We lezen dat het gebouw  52.000 m2 bvo en 38.000 m2 vvo bedraagt. De kunstwerken zijn of worden gerestaureerd. In april 2019 kreeg het de status van rijksmonument. Het Platform Wederopbouw Rotterdam besteedt volop aandacht aan dit monument van naoorlogse vooruitgang met zijn vele eigentijdse kunstwerken.8)

Opvallend waren de prachtige glas in beton ramen van Louis van Roode. Hier een toelichting en wat voorbeelden. Maar ook verder is het gebouw rijk gedecoreerd. Zie bijvoorbeeld rechtsboven.

Rechts Delftseplein 31 gezien vanaf de spoorzijde. We zien het overdekte postperron en aan de rechterkant van het gebouw de uitstulpingen voor de "glas in beton" kunst.

Coolsingel in 2018

Het monument aan de Coolsingel

Het gebouw aan de Coolsingel 42 werd na 1944 nog enige keren aangepast. Sinds 2000 is het gebouw rijksmonument. Vanaf 2007 werd gezocht naar een herbestemming omdat het postkantoor in 2008 zou sluiten. In 2016 werden plannen bekend om het gebouw te verbouwen. Vanaf 2021 is het pand in herontwikkeling tot multifunctioneel gebouw met aan de achterzijde een woontoren van 155 meter gepland. Ook zouden er winkels en een hotel in komen.

De Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed beschrijft het gebouw als volgt: “Het gebouw is ontworpen door Gustav Cornelis Bremer in een eclectische stijl met classicistische en art-deco-elementen. De reliëfs op de gevels zijn van Joop van Lunteren.

Het pand heeft een betonconstructie, en bestaat uit vier verdiepingen naast de kelder en de zolderverdieping. Het oorspronkelijke gebouw heeft een binnenhof, deels bebouwd door de centrale hal en een tussenvleugel. Aan de oostkant was het binnenhof onbebouwd als laad/losterrein van de expeditie.

Een lage rustica plint van graniet is de basis van de buitenste gebouwgevels. Daarboven zijn de buitengevels opgetrokken uit Kirchheimer Muschelkalksteen. De voorgevels aan de Coolsingel en Meent zijn compleet van kalksteen, bij de zij- en achtergevel is kalksteen aangevuld met baksteen. De hoofdvleugels hebben een mansardedak, de tussenvleugel heeft een zadeldak. Alle bekleed met rode leistenen.

Het gebouw is rijk versierd met reliëfs, decoratief steenwerk en smeedwerk. De hoofdingang aan de Coolsingel is bereikbaar via een natuurstenen trap. Drie smeedijzeren hekken met de goudkleurige woorden "POSTERIJEN", "TELEGRAFIE" en "TELEFONIE" sluiten de hoofdingang af. Daarachter is een entreehal met bronzen Art Déco lampen en een beschilderd houten cassettenplafond. Via de entreehal bereik je de monumentale centrale hal. Die hal heeft een dubbele kap, van binnen zie je alleen het hoge paraboolvormige betonnen gewelf met casetten en vensters. Het gewelf wordt zelf overdekt door een beglaasd dak van betonnen spanten.”

Rotterdam was boos over het plan tot verbouwing, gedeeltelijke sloop en de bouw van een wolkenkrabber. Tot aan de Raad van State vocht men het aan.9) Maar dat mocht niet baten. Hoe Post Rotterdam er in 2026 uit gaat zien is te zien op de eigen site van Post Rotterdam10). 

Met behulp van Google is nog veel meer informatie te vinden over het project. We vonden o.a. dit op https://indebuurt.nl/rotterdam/nieuws/dit-is-waarom-het-oude-postkantoor-deels-wordt-gesloopt~204551/  (29 oktober 2021):

"Omnam Group ziet het project juist als dé manier om het monumentale pand weer tot leven te brengen. Projectleider van Stadsontwikkeling Rober Paf verzekert dat het goed komt: “We snappen de emoties bij de Rotterdammers bij het zien van de sloop, maar er is heel zorgvuldig naar gekeken, ook door de experts van monumenten.” Idan Sade, projectdirecteur van Omnam Group, zei eerder tegen het AD: “Ik begrijp de sterke gevoelens voor een pand dat de oorlog doorstond. Ik zie het als mijn persoonlijke missie om het terug te geven aan de stad.”

De gedeeltelijk sloop is dus gestart, in de herfst van 2021. POST Rotterdam gaat open in de zomer van 2025.

Hoe dan ook: het project zal een hoop levendigheid brengen. En ja, het had ook anders gekund!

Boven: December 2021, de de sloop t.b.v. de constructie van een woontoren

Daarboven en links enige foto's van de hal in 2022

Onderaan links een overzicht afkomstig van de website Post Rotterdam

De foto’s zijn deels eigen productie. Verder ontleend aan de genoemde bronnen, Wikipedia, het Stadsarchief Rotterdam en websites met ansichtkaarten

Noten:

Maak jouw eigen website met JouwWeb