De onmisbare postcode - deel 2

Een ervaringsdeskundige aan het woord

Grasduinend over internet met het trefwoord ‘postcode’ vonden we een artikel van de hand van Dirk Floorijp. Hij is vanaf het begin in 1974 betrokken geweest bij ontwikkeling van de Postcode in Nederland.   Hij beschrijft uitgebreid de problemen en wetenswaardigheden. We vonden het artikel op een blog van de Vereniging Oud-Lisse en is gedateerd 2 oktober 2021.

In zijn werkzame leven was hij postcode functionaris in het voormalige postdistrict Haarlem. Hij vertelt: “Hoogstwaarschijnlijk is de postcode die u heeft door mij uitgegeven. Ik ben 20 jaar coördinator geweest van Noord-Holland, dat liep van Texel tot Sassenheim en viel onder het postdistrict Haarlem. In Noord-Holland vielen Amsterdam en het Gooi hier buiten, die hadden zelf een coördinator. Ik ging over de postcodes 1440 tot en met 2199.

Lisse heeft de postcodes 2160 tot en met 2163 met 2164 als reserve. Wist u overigens dat het woord postcode foutief gebruikt wordt en niets heeft te maken met de postcodeloterij. Officieel werd de term woonplaatscode gebruikt.”

Hij vertelt dat Nederland ver vooruit was met onze code, een combinatie van de Engelse en Canadese. Hij ontving ook buitenlands bezoek. “ Ze wilden die kunst wel van ons afkijken. Zo heb ik eens een postdirecteur met een assistent uit een miljoenenstad in Iran twee dagen meegenomen voor een opname in Spaarndam. Zij kwamen, met een tolk uiteraard, bij ons op werkbezoek. Je moet je voorstellen dat de helft daar in Iran in die tijd nog niet eens een huisnummer had. We gingen in Spaarndam met ze paling eten in een visrestaurant (de baas betaalde). Ze dachten dat ze slangen voorgezet kregen.”

Hij beschrijft uitvoering al het handwerk dat moest gebeuren voor de postbode de straat op kon naar zijn wijk.

Zijn taak bestond er in eerste instantie uit om alle huisnummers die door de gemeente waren uitgegeven, in te voeren. Al was het maar het nummer van een transformatiehuisje. Dat duurde alleen al vier jaar. “Ook de commerciële kant werd bij de inventarisatie meegenomen. Het versturen van gerichte reclames had toekomst. Een (bloembollen-) firma als Bakker had niets aan appartementen om zijn bollen te slijten, die wilde tuintjes. Zo wilde een bedrijf in agrarische producten de boerderijen benaderen. Alle winkels kregen een perceelscode W, boerderijen een B, alle eengezinswoningen met tuin een T en dan was er nog de H van hoogbouw. Bedrijven konden bestanden kopen voor hun gerichte reclame. Wehkamp betaalde toen 80 cent per adres voor gerichte reclame.”

Gemeenten konden zelf aangeven welke woonplaatsen ze wilden opnemen. Hij geeft wat voorbeelden: “ Zo werd Julianadorp afgevoerd als woonplaats en werd een wijk van Den Helder. Oudorp werd door de gemeente Alkmaar niet als woonplaats erkend, maar door acties en protesten van de bewoners is dat teruggedraaid. Dit is Oudorp met één d. Ouddorp met 2 x d ligt op Goeree Overflakkee. Zo bestaat ook Scheveningen niet meer bij de woonplaatsen maar is een wijk van Den Haag. Iedere Nederlander zat minstens 15 keer in overheids- of andere bestanden en dat kostte geld om die om te zetten.”  Wilde een gemeente later omnummeringen, dan kostte dat toen 100 gulden per adres.

Het toekennen gebeurde zonder inspraak van betrokkenen.” Eén uitzondering werd er gemaakt. Koningin Beatrix vroeg of ze  de code AA kon krijgen, net als bij haar wagenpark. Dat is haar natuurlijk niet geweigerd.”  In de praktijk trokken ze met een groepje van een man of tien uit postdistrict Haarlem alle dorpen af om de inventarisatie rond te krijgen.

De hoogste postcode kreeg Stitswerd in Groningen. Na de introductie werden ze verrast met 20 zakken post ver dag i.p.v. de gebruikelijke twee. De machines sorteerden alles wat ze niet konden lezen op het hoogste nummer.

“Dat de postcode zo’n grote vlucht zou nemen konden we ons toen nog niet indenken. In het begin kwam de politie nogal eens bij me langs, ze hadden weer een fiets gevonden en vroegen dan om het adres van die code, die ingegraveerd was in de fiets. Later kregen ze zelf de bestanden. Als dank kwam een motoragent wel eens een stropdas met monogram langsbrengen.”

Af en toe werden de mensen een beetje boos, dan hadden ze de code WC gekregen. Maar een andere kon echt niet! Ook een Shell station was niet blij met de letters BP. Mensen begrepen ook niet dat een gemeente uit meerdere woonplaatsen kan bestaan.

“Lisse is één gemeente en één woonplaats maar de Haarlemmermeer heeft wel 13 woonplaatsen en de gemeente bestaat niet als woonplaats. Zo kwamen bewoners van Santpoort-Noord vaak aan de bel trekken: dat ze een code wilden van Bloemendaal, want daar woon ik. Er is een Santpoort-Zuid in gemeente Velsen en Santpoort- Noord in Gemeente Bloemendaal.” Lastig!

Het systeem is behoorlijk star, maar er is ooit een kleine correctieslag geweest. “Er is op een bepaald moment een afspraak gemaakt tussen PostNL en het ministerie om dorpskernen met een eigen naam ook een eigen postcode te geven. Heusden gaf als laatste gemeente in Nederland in 2018 gehoor aan deze afspraak tussen PostNL en het ministerie waardoor de inwoners van Doeveren, Heesbeen, Oudheusden, Herpt, Hedikhuizen een andere postcode kregen. Dat bracht natuurlijk nogal wat protesten en problemen met zich mee. Ondernemers werden gecompenseerd voor bedragen van € 100,- tot € 500,-. Dat kostte de gemeente meer dan 50 mille! Normaal zitten er 25 huizen in een postcode. Dat aantal is geënt op een zethark. Voor de postbestelling wordt daarin alles op loopvolgorde gezet.”

Tot slot vertelt Dirk dat 50 jaar gleden -een tijd zonder internet- alle informatie over postcodes op microfiche bewaard werd.

 Na zijn pensionering heeft hij het hele postcodeboek op microfiches, een landelijk stratenregister en een postcodetabel van 1000 tot en met 9999 met een reader om het uit te lezen aan de vereniging Oud Lisse geschonken.

Bron: https://oudlisse.nl/historie/ontwikkeling-van-de-postcode/  Blog Jaargang 20 nummer 3, 2021.