De Postkantoren in Indonesië uit de koloniale tijd Deel 4
In onze bijdragen aan deze website vertellen we iets over het bedrijf PostNL en de voorgangers. Met speciale aandacht voor de postgebouwen uit de oude tijd. Voor het eerst maken we nu in deze serie een flinke stap over de grens.
Nederlandse architecten ontwierpen niet alleen postkantoren hier te lande, maar ook in de voormalige koloniën. Dus we besloten een poging te wagen erfgoedpostkantoren in Indonesië op te sporen. Normaal wagen we er ook een reisje er naar toe aan, maar dit keer moesten we het doen met geschiedenisboeken (met name vijf delen History of Posts & Telecommunications in Indonesia). We beschrijven eerst in het kort Indonesië en de Indonesische Postdienst. Daarna bespraken we in deel 1 het Nederlandse erfgoed in algemene zin. In deel 2, 3 en dit deel 4 reizen we door Indonesië om de postkantoren terug te vinden.
9. Semarang
Het Kantor Pos Besar Semarang ligt aan de Jalan Pemuda 4. Vanaf 1862 heeft Semarang een postkantoor. Semarang is centraal gelegen op Java, de hoofdstad van de provincie Midden-Java (Jamwa Tengah). De architectuur is indrukwekkend. Opmerkelijk gaaf. Het is een van de oudste postkantoren van Indonesië en stamt uit 1908. De stijl is typisch Indo-Europees. Het heeft Art-Nouveau kenmerken. Het is fraai symmetrisch met zijn grote bogen en hoge ramen. De dak met rode dakpannen is ook een typisch kenmerk van de koloniale architectuur. De stad Semarang beschouwt het als waardevol cultureel erfgoed.
Links een tweetal nostalgische foto's uit de koloniale tijd.
Boven: een afbeelding afkomstig van Streetview van mei 2024.
Opvallend is dat de klok blijkbaar niet meer in gebruik is.
10. Denpasar (Bali)
Het Kantor Pos Besar Denpasar, ook wel bekend als het Bali Central Post Office, is het belangrijkste postkantoor op het eiland Bali. “Besar” betekent “groot” Denpasar is de hoofdstad van dit druk door toeristen bezochte eiland. Het bevindt zich aan de Jl. Raya Puputan 108 in Renon, Denpasar Selatan. Dit postkantoor biedt nog een breed scala aan diensten, waaronder het verzenden en ontvangen van post, de verkoop van postzegels, en expresbezorgdiensten. Het is een cruciale schakel in de communicatie op het eiland en heeft ruime openingstijden om zowel de lokale bevolking als toeristen van dienst te zijn. Het is in de vroege 20e eeuw gebouwd in een eclectische koloniale stijl. Functioneel en representatief. Net als bij andere kantoren in de grote steden had het symmetrische ramen, een overdekt portaal en hoge plafonds.
Boven een foto uit 1978.
Linksboven Anno nu.
Linksonder de hal met een bijzonder hoog plafond
Het gebouw gelegen aan de Jalan Kamboja 28 in Denpasar vertoont alle kenmerken dat is omgebouwd tot een Pos Bloc. Weliswaar een postkantoor, maar ook ruimtes verhuurd aan allerlei bedrijven.
De foto links, afkomstig van Streetview, dateert van mei 2024
Boven: Een tweetal oude foto's
Boven en onder: Het kantoor in de 21e eeuw
Gelegen aan Jalan Diponegoro No 1
11. Banyuwangi
Banyuwangi, vroeger ook Banjoewangi genoemd, is een stad gelegen in de provincie Oost-Java op het meest oostelijke puntje van het eiland Java, Indonesië. De stad is de hoofdstad van het gelijknamige regentschap. Banyuwangi is gelegen aan de Straat Bali, daarom gaan er hiervandaan veel veerboten naar Gilimanuk op Bali. De naam betekent “welriekend water" in het Javaans. Er wonen 102.000 mensen (2001) en de meeste inwoners spreken Basa Osing (mix van Javaans en Balinees) in plaats van Javaans. Vanuit deze plaats werd in 1871 de telegraafkabel (Singapore - Batavia - Banjoewangi) verlengd naar Australië (Port Darwin).
Op 1 december 2024 verscheen er een interessant artikel over het Kantor Pos van deze plaats in de Denpasar Times (https://denpasar.times.co.id/news). Met behulp van Google Translate plaatsen we hier een vertaling. Het artikel getuigt ook van de toenemende belangstelling in Indonesië voor de eigen geschiedenis.
“Heb je je ooit voorgesteld hoe langeafstandscommunicatie plaatsvond voordat de telefoon werd uitgevonden? Welnu, in het hart van de stad Banyuwangi, Oost-Java, staat majestueus een historisch gebouw dat een lang verhaal vertelt over de evolutie van de communicatie in Indonesië, namelijk het Banyuwangi-postkantoor. Het gebouw, gelegen aan Jalan Diponegoro nummer 2, is anderhalve eeuw oud oftewel 154 jaar oud. Deze plaats bevat veel interessante historische verhalen.
Het Banyuwangi Postkantoorgebouw werd opgericht in 1870. Het gebouw fungeerde aanvankelijk niet alleen als postkantoor, maar alleen als telegraafkantoor. "Toen Alexander Graham Bell rond 1876 de telefoon uitvond, werd het post- en telegraafkantoor echter het post-, telegraaf- en telefoonkantoor of PTT-kantoor", zei archeoloog-coördinator bij de Banyuwangi Culture and Tourism Service (Disbudpar), Bayu Ari Wibowo, zaterdag. (30/11/2024).
Stel je voor: lang voordat mobiele telefoons een onlosmakelijk onderdeel van het menselijke leven werden, was het PTT-kantoor destijds een communicatiecentrum geworden dat Banyuwangi met de buitenwereld verbond. Het PTT Banyuwangi-kantoor beschikt zelfs over een zeer uitgebreid communicatienetwerk, namelijk drie landen. Banyuwangi met Australië, Banyuwangi met Singapore en Banyuwangi met Engeland.
Belangrijke relikwieën die nog steeds worden gevonden in het PTT-kantorencomplex en de Britse slaapzaal zijn bewijsmateriaal waaruit blijkt dat er een onderwatertelegraafkabel lag die een communicatieverbinding vormde tussen de drie landen of Australië en Azië en Europa.
Deze telegraafkabel is gemaakt door het Britse bedrijf British-Australian Telegraph Company. Het bedrijf installeerde ondergrondse kabels van Banyuwangi naar Darwin, Australië. Dit project maakte destijds deel uit van de pogingen om de wereld via kabels met elkaar te verbinden.
“Daarom staat er voor de Britse slaapzaal een afdekplaat van de duiker met de woorden ‘Brothers Rotunda Works 3 Blackfriars Road London S.E’”, zegt Bayu, die ook waarnemer is van de geschiedenis van Banyuwangi.
“Voor de voormalige ambtswoning van het hoofd van het Telegraafkantoor, dat momenteel een TNI-kliniek is, tegenover de Britse slaapzaal”, voegde hij eraan toe. Ondertussen is de Britse slaapzaal, zo legt Bayu uit, een rustplaats voor medewerkers van het PTT-kantoor. “Uit het laatste onderzoek blijkt dus dat het Britse slaapzalencomplex geen telegraafkantoor is, maar eerder een personeelspuinhoop”, legde hij uit.
Helaas moest de lange reis van het PTT-kantoor in de jaren dertig stoppen. Natuurlijke obstakels die vaak voorkomen, maken het telegraafsysteem inefficiënt. Sindsdien is het gebouw gericht op een postkantoor en telefoon. Tot nu toe wordt alleen Post beheerd door het Indonesische postkantoor.
Naast de hoge historische waarde heeft het Banyuwangi-postkantoor ook een zeer interessante architecturale waarde. Met typisch Nederlandse gebouwen beschikt dit postkantoor over ruime kamers en grote, hoge deuren en ramen. Met al zijn geschiedenis en architectonische waarde heeft het Banyuwangi-postkantoor een groot potentieel om te worden ontwikkeld tot een historische toeristische bestemming. Dit gebouw kan voor de jongere generatie een stille getuige zijn van hoe communicatie zich in de loop van de tijd heeft ontwikkeld.
Maak jouw eigen website met JouwWeb